Week 1
Als start ga ik de winkels af om te kijken wat ik waar kan kopen. Wat valt dat tegen. Zelfs in natuurwinkels zit meer dan de helft van de producten in plastic. Daarnaast zit een deel in doorzichtig materiaal, gemaakt van bijvoorbeeld mais. Je herkent dat soort nepplastic aan een kiemplantje op de zak. Het zou bij het gft-afval mogen volgens de makers, maar de ervaring leert dat het meer hitte en meer tijd nodig heeft om te composteren dan gewoon gft-afval, dus moet het bij het restafval. Nee ik wil ook geen nepplastic. Ik koop eerst bij Van Nature een tiental stoffen zakjes om fruit, groente, kaas en brood in te kunnen doen. Daarna ga ik naar de markt voor fruit, groente, en brood. De notenkraam pakt de noten en kruiden met het plastic zakje waar ze het in verpakken. Ze willen het niet met mijn stoffen zakjes pakken, of met een schepje, dus daar word ik geen klant. Mijn volgende stap is om lid te worden van de VOKO, de Voedsel Coöperatie, in de Tweede Walstraat. Doordat je als groep biologische droogwaren inkoopt, hoef je als lid maar ietsje meer dan groothandelprijs te betalen, omdat niemand winst hoeft te maken. De leden moeten om de beurt zelf in het winkeltje zitten, hun boodschappen pakken en zo nodig afwegen, de boodschappen met de prijzen in het kasboek schrijven en contant betalen. Meel, muesli, rijst, bonen, gedroogd fruit en noten zitten in grote blikken waar je de benodigde portie van in een zak kunt doen. Afwasmiddel, wasmiddel en wc-reiniger zitten in grote containers met een kraantje waar je je eigen fles kunt bijvullen. Prachtig allemaal. Maar wat jammer toch dat ook hier best veel in plastic zit: de kruiden, het gedroogde fruit, de pasta’s en natuurlijk de shampoos, tandpasta’s en het wc papier. Mijn zoektocht is nog lang niet voorbij. Een VOKO-lid die zelf ook geen plastic wil vertelt dat veel gedroogd fruit en noten in plastic zitten voor het de blikken ingaat. Dus ik moet een keer mee gaan uitpakken om te zien wat ik wel en niet nemen kan. Ze vertelt ook dat het haar niet lukte om wc-papier zonder plastic verpakkingsmateriaal te vinden. Een VOKO-lid denkt mee: „Zijn die grote rollen op wc’s in hotels niet zonder plastic?”
Week 2
Vakantie in Zoeterwoudedorp. We kopen eten bij de plaatselijke groenteboer die papieren zakken gebruikt. Bij de Jumbo in het dorp kan ik alleen losse broodjes kopen, al het brood zit verder in plastic. Ik doe veel minder boodschappen dan anders omdat er zoveel in plastic zit. Een leuke ontdekking is dat de Jumbo wc-papier heeft in karton. Elke rol is als een cadeautje feestelijk verpakt. Grappig! Wel duur: meer dan 3 euro voor vier rollen. Maar het is voor een goed doel. Van de helft van de winst worden w.c.’s in Afrika gebouwd. Het valt op dat tegenwoordig alle drinkpakken een plastic dop hebben, ook melk en yoghurt. We eten vegetarisch en ik neem geen melkproducten, maar man wel. De plastic doppen verzamelen we al jaren voor de blindengeleidehonden. Voorlopig mogen we van onszelf dus toch melk en yoghurt kopen, en ook potten met een plastic deksel, zoals appelstroop en speculoos. Maar ooit vinden we daar hopelijk ook wat op. De bakboter die we gebruikten zit in een plastic fles. Het bakboterpapier van bakboterpakjes blijkt ook een plastic laagje te hebben. We nemen olie: blijkt onder de blikken dop ook plastic te zitten. Maar we vinden wel een merk waar dat niet is. Voor margarine is voorlopig geen oplossing: alle kuipjes zijn van plastic. Maar ik eet brood met boter en komkommer. Margarine is belangrijk voor me, ook voor de vitamine e. Dus de kuipjes nemen we nog. Misschien vinden we kampeerboter ergens, dat zat vroeger in blik.
Week 3
We bakken onze koekjes maar zelf omdat de speculaasjes in een aluminiumachtig plastic zitten en meteen ook maar wat vaker brood. Voor de eerste keer draai ik mee bij de VOKO. Woensdags is het rustig, dus ik kan goed rondkijken wat ik kan nemen. Rijst, bonen. Amandelen, die zaten niet in plastic bij aanleveren, andere noten wel. Seitan, als vleesvervanger, zit in een glazen pot. Ja vleesvervangers, anders dan rijst en bonen combineren, dat is een probleem: we namen altijd sojaproducten, maar die zitten in plastic. Ik neem voor de overgang nog een pakje per week. Met zuinig doen kan ik daarvan bij vier maaltijden wat gebruiken. De koffie, wat te doen met de koffie: zit altijd in een soort aluminium. Geen plastic maar op internet heb ik mensen gezien die helemaal zonder restafval leven. Geweldig. Dat hoeft niet meteen, maar als stip op de horizon? De tandpastatubes? Je kunt tandpasta zelf maken van bakingsoda (ook goed als schoonmaakmiddel of droogshampoo), klei en essentiële olieën. Maar hoe kom je daarbij aan fluor? Ik wil geen gaatjes. Voor shampoo en in plaats van deo gebruik ik babyzeep: lekker en in papier! De kaas op de markt blijkt naast de plasticbeschermlaag om de kaas nog een extra plastic beschermlaag om de korst te hebben. Eens bij een kaaswinkel gaan vragen of er plasticloze kaas is.
Week 4
Bij de VOKO vertelt een jongen dat hij een andere oplossing heeft voor wc-papier: Je afdouchen. Het bevalt hem wel. Een vrouw vertelt dat er douche-wc’s zijn, waar je met een krachtige straal schoon gespoten wordt terwijl je zit. Thuis ga ik het meteen uitproberen. We hebben een wc op de douche en ik kan met de doucheslang goed bij de wc. Na het eerste schoonspuiten ga ik maar gewoon douchen. Het resultaat vind ik niet schoon genoeg. Ik werk altijd met droog en nat wc-papier en voel me dan echt schoon. Het dikkere natte papier gooi ik bij het restafval. Maar het zit in plastic. Gelukkig heb ik nog even voor het op is en ik iets anders moet verzinnen. Het geldt voor heel veel dingen dat ik er ooit een oplossing voor moet verzinnen als ze op raken. De vitaminenpillen bijvoorbeeld die we persé nodig hebben als vitamine B12 (veganististe) en D(boven de 60) en Calcium/Magnesium (ostheopenie) zitten in plasticpotjes. Of het schoonmaak- en beschermmiddel voor het laminaat.
Week 5
Kruiden zitten in glazen potjes, weer met plastic deksels voor de blindengeleidehonden. We hebben een volkstuin, dus we kunnen een deel zelf gaan telen drogen. Maar peper en nootmuskaat groeit hier niet natuurlijk. Ik krijg voor mijn verjaardag een workshop cadeau: zelf wasmiddel, shampoo en tandpasta maken. Leuk en lief, zo’n ondersteuning. Ik heb eens gekeken naar spullen die ik later misschien weer nodig heb: uitwasbare inlegkruisjes en maandverband. Overal op internet te koop. Ik heb het uitgeprobeerd. Het kan goed, maar het voelt wel weer als terug in de tijd: op de fiets op een bobbel in je onderbroek zitten. Ik vraag me af wat ik zou doen als ik nu een baby had. Die plastic luiers zijn vreselijk vervuilend. Elk jaar dragen ruim 610 duizend baby’s in Nederland een (wegwerp)luier, las ik. Eén baby krijgt vijfduizend luiers om tot hij zindelijk is.
Er zijn eco luiers voor baby’s te koop. Maar tegen doorlekken zit er vaak wel een plastic laagje op. De enige milieuvriendelijke optie zijn wasbare katoenen luiers, zegt Milieu Centraal. Die gebruikte ik vroeger. Maar daar gebruik je evengoed een plastic bescherming omheen. Die gingen best een maand mee, maar dan werden ze hard en brokkelden af. En op een gegeven moment gebruikte ik inlegdoekjes, dan kon je de ergste poep zo weggooien. Die waren heel stevig, daar zat vast ook plastic in. Een erge ontdekking: In vrijwel alle theezakjes zit plastic verwerkt. Ik maak eerst alle zakjes op en stap dan over op losse thee en thee-eieren. Ik heb al verschillende theeën uitgeprobeerd, maar geen is zo lekker als mijn lievelingsthee van de Lidl: groene thee met cranberry. Dat is wel een offer, om die niet meer te nemen. Misschien net als chips, als traktatie voor af en toe.
Week 6
Fijne ontdekking: bij de natuurwinkel kun je spullen van de vegetarische slager krijgen, ingevroren, maar in karton! Hopelijk krijg ik niet van de een of ander te horen dat in zo’n pak toch ook een plastic laagje zit zoals we hoorden over de hagelslag- en vlokkenpakken. Het voelt echt geniepig, zoals plastic overal in verwerkt zit. Voor het circulair gebruik van afval als nieuwe grondstof is het erg lastig dat er meerdere soorten afval bij elkaar in een verpakking zitten. Als het niet te scheiden is gaat het dus bij het restafval en wordt verbrand.
Week 7 en verder
Steeds vind ik ergens een oplossing voor. Bijvoorbeeld ik koop koffie los in de koffiezaak in de Lange Hezelstraat. En in plaats van nat wc-papier gebruik ik gewoon een washandje. We zijn er nu aan gewend, leven zonder plastic. Op naar afvalloos leven, maar dat wordt een lange geleidelijke weg.
Door Mariët Mensink