Sinds de Russische inval in Oekraïne zijn bijna zeventigduizend Oekraïense vluchtelingen naar Nederland gekomen, voornamelijk vrouwen en kinderen. Welke verschillen vallen op als je als Oekraïense naar Nederland komt? De Oekraïense Anna Ovchinnikova woont al zeven jaar in Nederland en kan erover meepraten. Ze vindt het fijn dat mannen meehelpen in het huishouden en met het opvoeden van de kinderen. Ze is blij met de hulp die geboden wordt aan vrouwen en kinderen die met geweld te maken hebben. Maar dat Nederlandse mannen vrouwen laten sjouwen met zware spullen vindt ze wat minder.
Oogluikend
Ovchinnikova werd in 1990 geboren, twee jaar na haar zus. Ze had een moeilijke jeugd met een gewelddadige vader, voor wie haar moeder geregeld moest vluchten: „We gingen wel naar de politie, maar die deed niets of kwam één keer langs. Er was geen hulp voor vrouwen en kinderen in zo’n situatie. Ik vind het heel goed dat die er in Nederland wel is en ik was opgelucht te merken dat in Nederland geweld minder voorkomt en minder oogluikend wordt toegestaan.” Volgens Wikipedia krijgen vrouwen in Oekraïne tweemaal zo vaak met geweld te maken in vergelijking met Nederland. Ovchinnikova probeert in haar leven altijd het positieve te zien en vertelt daarom dat haar vader ook goede kanten had. Hij bracht hun de liefde voor boeken en studeren en de natuur bij en het kritisch denken: „Hij hield wel van ons.” Ze studeerde taalwetenschappen en behaalde haar bachelor. In Oekraïne vond ze geen werk als vertaler Engels. Ze wilde graag verder leren maar had geen geld, dus was haar plan om naar Duitsland te gaan, omdat je daar gratis mocht studeren. Werk vinden in Duitsland lukte niet, wel vlak bij Duitsland in Nijmegen. Zo kwam ze in 2011 als au pair hier, waar ze haar Pascal leerde kennen en Nederlands leerde. Terug in Oekraïne kreeg ze een baan bij een internationaal bedrijf en had ze een langeafstandsrelatie met Pascal. Een visum krijgen voor Nederland was heel moeilijk, hij was student en kon haar niet onderhouden, dus hij kwam meestal naar haar. Gelukkig had haar bedrijf een vestiging in Leiden waar in 2015 personeel nodig was en kon ze zo naar Nederland komen en gaan samenwonen.
Passie
„In Oekraïne leerde ik dat ik vooral hard moest werken en geld verdienen. Pascal hielp me uit te zoeken wat ik echt graag wil, waar mijn passie ligt. Geld vond hij minder belangrijk. Ik wilde het liefste studeren en les geven.” Ze haalde aan de Radboud Universiteit haar master Algemene Taalwetenschappen en startte vorig jaar met het vak Nederlands als tweede taal. Ze geeft al sinds 2012 privé Engelse en Russische les en sinds 2015 Nederlandse les aan Oekraïners en Russisch-sprekende mensen. Ze helpt hen daarbij om zich thuis te voelen in Nederland en het inburgeringsexamen te halen. In 2018 startte ze haar eigen bedrijfje Niderlandskii.nl waar ze privé- en groepslessen verzorgt.
Ovchinnikova voelt zich als vrouw niet gediscrimineerd. Qua onderwijs en ook gezondheidszorg is er in Oekraïne geen verschil in toegang van mannen en vrouwen, maar wel of je rijk of arm bent. Tot 1991 hoorde Oekraïne bij de Sovjet-Unie en waren onderwijs en gezondheidszorg gratis. Nu moet je de universiteit zelf betalen. Alleen een heel kleine groep krijgt een beurs. De dokter en de specialist zijn gratis, maar de medicijnen en behandelingen moet je zelf betalen. “Mijn oma moest een nieuwe heup hebben. Dat was een hele last om aan de duizenden euro’s daarvoor te komen. En ze hield steeds pijn, want voor de fysiotherapie had ze geen geld en zelf oefeningen doen lukte haar niet. Gelukkig is de regering wel bezig om een zorgverzekering op te zetten.”
Wimpers
Positief aan Oekraïne vindt Ovchinnikova de prachtige natuur en de lekkere producten vers van het land. Maar ook het hechte familieleven. „Er is een meer traditionele rolverdeling. Vrouwen werken vaak, maar zorgen daarnaast voor de kinderen en het huishouden. Maar door de familie om je heen ben je minder eenzaam als moeder: je moeder, tantes en zussen voeden mee de kinderen op. In Nederland is het fijn dat mannen meedoen met het opvoeden van de kinderen en het huishouden. Ik vind het heel fijn dat Pascal ook kookt. Ik geloof dat er ook in Oekraïne een verandering gaande is, zeker bij de huidige generatie hoogopgeleide vrouwen die willen werken.” Ze vindt het zwangerschapsverlof in Nederland heel kort. In Oekraïne is het weer erg lang, twee jaar. „Ik vind een jaar fijn. Er is meer tijd met je kind waardoor de hechting beter is en je geeft langer borstvoeding wat goed is voor de gezondheid van je kind.”
Vrouwen op achterstand in Oekraïne
Volgens Wikipedia is de alfabetiseringsgraad in Oekraïne bijna 100 procent. 60 procent van alle vrouwen in Oekraïne genoot hoger onderwijs, maar het werkloosheidscijfer van vrouwen is erg hoog in vergelijking met mannen met dezelfde opleiding: 80 procent van de werklozen is vrouw. En vrouwen verdienen 30 procent minder dan mannen. Ook in Nederland is er nog steeds een kloof, maar die is de helft minder diep, vrouwen verdienen 10 procent minder bij de overheid en 20 procent minder in het bedrijfsleven.
Een ander weetje: in het Oekraïense leger mogen sinds kort vrouwen ook andere dan verzorgende beroepen uitoefenen, bijvoorbeeld scherpschutter worden. Dat vrouwen mochten vluchten maar mannen moesten blijven, vonden de Oekraïners die Ovchinnikova kent moeilijk, omdat de gezinnen zo uit elkaar gescheurd werden, maar er was ook begrip. Voor de kleine groep vrouwen die bleven en wilden strijden voelen zij respect.