„Bij urban rewilding scheppen we ruimte voor zowel mens als de natuur. Hiermee herstellen we de natuur niet naar hoe ze was, maar onderzoeken we hoe zij zich kan ontwikkelen samen met de mens”, zegt Jos Rademakers, curator van het project NYMA urban rewilding.
Het terrein van NYMA bestaat uit tien hectare grond, hiervan is één derde onverhard en onbebouwd. Op de rest van het terrein wordt door mensen geleefd, gewerkt en gewoond. „Het onder controle en klein houden van planten is tegenwoordig erg populair”, zegt Kelvin Klaassen, projectmedewerker van het project NYMA urban rewilding. „De oorzaak hiervan is vaak tijdgebrek van mensen om tuinen te onderhouden of een gebrek aan financiële middelen.” Maar het beheersen van natuur vonden ze niet passen bij NYMA, waar pionieren hoog in het vaandel staat. De gemeente heeft geld vrijgemaakt om aan de slag te gaan met urban rewilding. Urban rewilding gaat over het aanjagen van natuurlijke processen in stedelijke gebieden. In plaats van traditioneel landschapsontwerp, waar de natuur vaak wordt getemd, moedigt urban rewilding het creëren van wilde, inheemse en biodiverse groene ruimtes aan. Het gaat erom stukjes gecontroleerde wildernis te creëren midden in de stad, waardoor zowel mens als natuur kan floreren. „Ongepland pionieren past hier”, legt curator van het project Jos Rademakers uit. Urban rewilding staat nog in de kinderschoenen en wordt op weinig plekken in het land uitgevoerd. In Nijmegen is het zelfs de eerste keer. „Rewilding vindt meestal plaats in meer afgelegen natuurgebieden waar de natuur dominant is”, vervolgt Klaassen. „Het unieke aan deze plek is dat hier de mens dominant is.”
Spontaan
Het kenmerkende van rewilding in dit gebied is dat het spontaan en natuurlijk moet ontstaan. Soorten moeten zelf gaan reageren. Het enige wat Rademakers en Klaasen doen is een impuls aan de natuur geven, zodat er kansen ontstaan. Dier- en plantsoorten kiezen vervolgens zelf of ze zich op het terrein willen vestigen. Ook de wensen van de mens worden meegewogen. „Het is daarom bijna een sociaal experiment”, zegt Klaassen. „We organiseren maandelijks excursies en verzamelen input van wat iedereen wil. Daarna kijken we hoe we aan de wensen van de mens tegemoet kunnen komen, passend in dit gebied. Zo overwegen we nu of we een vijver gaan graven.” Rademakers voegt daaraan toe: „De mens is een deel van de natuur en het gaat om de interactie tussen mens en natuur. Sommigen komen hier om een gedicht te schrijven, te wandelen of bramen te plukken. Dat omarmen wij.”
Weinig interveniëren en de natuur zo veel mogelijk haar gang laten gaan, ligt alleen niet in de aard van de mens. Daarom stuit het team soms op verzet. Ze hebben geen protocollen en willen bijvoorbeeld dat organisch afval in de natuur kan blijven liggen, evenals omgevallen bomen. „Dit creëert namelijk kansen voor de natuur, daar willen we mee gaan experimenteren”, legt Klaassen uit.
Gebruikersfase
„De stad trekt andere diersoorten aan dan een natuurgebied”, zegt Rademakers. Ze zien soms egels, steenmarters, vleermuizen, bevers, konijnen, hazen, vossen, patrijzen en merels. Het gebied is nabij het terrein van Engie en de Weurtse uiterwaarden, waar veel diersoorten vandaan komen. Ze zijn niet bang dat één soort het gebied te veel gaat overheersen, zoals de bramenstruiken, die in veel natuurgebieden de overhand nemen door de toenemende hoeveelheid stikstof. „De ondergrond hier is veel gevarieerder dan bosgrond”, geeft Klaassen aan. „Als een soort toch gaat overheersen, dan kijken we tegen die tijd hoe we er mee omgaan. We hebben hier niets voor gepland. De komende jaren gaan we kijken wat er gebeurt door foto’s te maken en verhalen op te halen.”
Het terrein van NYMA is onlangs heringericht dus vanaf nu wordt het interessanter, volgens de heren. „We zijn in de gebruikersfase aangekomen” vertelt Rademakers. „Mensen kunnen het gebied nu gaan gebruiken om te wandelen of er een feestje te geven.” Rademakers en Klaassen gaan het concept in ieder geval verder promoten. Hiervan neemt de Stichting NYMA ook veel voor haar rekening. Van april tot oktober zijn er weer rondleidingen. Op de website van NYMA staat meer informatie.