„De inwoner in het Rijk van Nijmegen scheidt al heel goed,” vertelt Michelle Stuiver, werkzaam bij Dar als communicatieadviseur. „In 2017 haalden we al de norm die landelijk afgesproken is voor het percentage afvalscheiding in 2020. Die norm is 75 procent van het afval scheiden en 100 kilogram restafval per persoon per jaar in 2020. In 2018 werd in de Dar-gemeenten 78 procent gescheiden en was er 92 kilogram restafval per persoon. Maar een deel van het gescheiden afval moet helaas alsnog verbrand worden, omdat er bijvoorbeeld medicijnafval of spuitjes bij het plastic zitten. Een heel pak vla, piepschuim en landbouwplastic moeten ook bij restafval. Heel nat papier of karton met vet en etensresten ook. Daar is nog veel winst te boeken.” Dar verwacht dat het scheiden begin volgend jaar makkelijker wordt, dat er meer bij het plastic+ mag. Bijvoorbeeld alleen geen dingen waarop de sorteermachines vastlopen, zoals plastic netten waarin kerstbomen verpakt zijn. Stuiver merkt op dat er bij het opnieuw gebruiken van spullen en grondstoffen een omslag in denken nodig is: „Het gerecyclede papier is bijvoorbeeld wat grauwer. Daar moet de inwoner aan wennen. Ook aan hergebruikt plastic, dat minder glad is en aan gebruikte kleren en spullen. Mensen vinden het gelukkig steeds gewoner om dingen tweedehands te kopen.”
Wijkhelden
Dar brengt het groente-, fruit- en tuinafval en het restafval naar ARN B.V. Weurt. Veel afval kunnen we weer als grondstof gebruiken voor nieuwe producten. Met het beetje restafval dat we na afvalscheiden overhouden, kunnen we ook iets doen. De warmte die bij verbranden van restafval vrijkomt, wordt bijvoorbeeld gebruikt voor het warmtenet. Stuiver glundert: „De bus rijdt op groen gas uit gft-afval. Dus zeggen we, als je met de bus gaat, kun je op je eigen bananenschil rijden.” Dan serieus: „Maar het beste voor het milieu is om spullen vaker te gebruiken, te recyclen en zo min mogelijk restafval over te houden. Inwoners kunnen zelf veel kleine dingen doen: neem een broodtrommel mee naar je werk en een tas naar de winkel. Hang een handdoekje op de wc. Koop brood- en groentezakken die je steeds opnieuw kunt gebruiken. Koop koekjes niet per stuk verpakt. Een milieutip is om geen voedsel te verspillen; dat heeft een nog grotere positieve invloed op het milieu dan minder verpakkingen te gebruiken. Plastic helpt tegen voedselverspilling maar het grootste probleem van plastic is het zwerfafval dat overal in de natuur terechtkomt. Inwoners kunnen veel dingen doen. En Dar ondersteunt dat graag. De Wijkhelden, kinderen en ook steeds meer volwassenen die in teams zwerfafval opruimen, vind ik een superleuk voorbeeld. Dar levert in samenwerking met gemeenten, emmers, grijpers en hesjes. De kinderen krijgen een zakcentje voor het opruimen. In vijf jaar tijd zijn er inmiddels al 2500 Wijkhelden in het Rijk van Nijmegen. Elk jaar is er een Wijkheldendag om hen te bedanken. Het belangrijkste is dat we moeten samenwerken met alle betrokkenen zoals producenten, inwoners, afvalverwerkers, gemeenten en andere partijen om duurzamer te leven.”
Dar plande voor dit jaar 3,9 miljoen euro aan investeringen. Die zijn voor aanschaf van nieuwe voertuigen, containers, IT of gebouwen. Volgens eigen zeggen nodig om zo efficiënt mogelijk te werken. Maar wat doet Dar als de hoeveelheden afval van inwoners en bedrijven substantieel minder worden? Dat is immers het beste vanuit het oogpunt van duurzaamheid en milieu? „Het zou mooi zijn als afval helemaal zou verdwijnen, maar ik denk dat onze werkzaamheden blijven bestaan. Deels in een andere vorm. We zamelen waarschijnlijk meer verschillende soorten afval in en doen meer aan verwerken en sorteren. Wellicht is in de toekomst onze voorlichtingstaak ook groter. Op de korte termijn verwachten we geen hele grote veranderingen van onze werkzaamheden.”
Mag er volgend jaar meer in de plastic+ zak?
Olaf Prinsen, directeur Koninklijke Vereniging voor Afval en Reinigingsmanagement (NVRD), een vereniging van gemeenten en afvalbedrijven, wil af van de ridicule regels rond afvalscheiding. Nieuwe afspraken tussen verpakkingsproducenten en gemeenten moeten ertoe leiden dat ál het huishoudelijk kunststof en álle verpakkingen in de verpakkingencontainer mogen worden gegooid. De huidige afspraken tussen de verpakkingsindustrie en de overheid lopen tot 2022. De industrie betaalt nu de kosten van het gescheiden inzamelen van verpakkingen van plastic, metaal en drankkartons. De industrie wilde niet betalen voor afval dat niet als verpakking was gebruikt. De afvalinzamelaars wilden geen verpakkingen die niet recyclebaar zijn. Daardoor mogen chipszakken nu niet bij het pmd, omdat ze niet recyclebaar zijn en boterhamzakjes niet, omdat ze pas door de consument als verpakking worden gebruikt. Aluminiumfolie mag alleen wanneer de shoarmazaak het als verpakking heeft gebruikt, niet als het van de rol in de eigen keuken komt. Aan die soms ridicule regels moet een eind komen, vindt Prinsen. „We zijn met het bedrijfsleven in gesprek om straks álle verpakkingen, maar ook álle plastic, in dezelfde bak te kunnen gooien. En alleen als de techniek het niet toelaat, er iets uit te laten. We gaan het simpeler maken. Het liefst al voor 2022.” Voor de extra kilo’s kunststof die dat oplevert, maar geen verpakking is, willen de gemeenten betalen. De verpakkingsindustrie moet beter te recyclen verpakkingen ontwikkelen. Twee jaar geleden bleek uit een onderzoek van de NVRD dat 44 procent van het plastic in de supermarkt niet recyclebaar is. „Als iets echt de beste verpakking blijkt, maar niet is te recyclen, dan kan het ontwikkelen van de recyclingmethode de oplossing zijn. Gemaakte kosten om aan de recyclingdoelstellingen te voldoen, worden gedragen door het bedrijfsleven”, zegt Prinsen. Hij vindt dat de gesprekken heel veel beter gaan dan eerder. „De urgentie wordt aan beide kanten meer gevoeld. Er is meer begrip voor elkaars situatie.”
Samenwerkingsverband Midwaste
Sinds januari 2015 zijn de gemeenten verantwoordelijk voor de inzameling, sortering en het zo mogelijk in de markt zetten van het kunststof verpakkingsmateriaal. Midwaste, een samenwerkingsverband van gemeenten en afvalbedrijven (waaronder Dar en de gemeente Nijmegen) verzorgt dit voor circa 130 gemeenten. Van plastic verpakkingen wordt granulaat gemaakt, grondstof voor autobumpers, bermplaatjes en tennisballen. Ook textiel, glas en papier worden gerecycled. Textiel voor 95 procent en glas voor 100 procent. Dar brengt daarvoor afval naar sorteer- en verwerkingsstations in Nederland, Duitsland en België. Midwaste recyclet ook hout, metaal, chemisch afval en bedrijfsafval waar mogelijk. Partner van Midwaste is de non-profitorganisatie Wecycle, die grondstoffen uit afgedankte elektrische en elektronische apparaten haalt voor hergebruik.
Door Mariët Mensink