Relatief veel Nijmegenaren zitten financieel in de knel. De pandemie verergert de armoedeproblematiek. Stichting Quiet Nijmegen zet zich op dit gebied in: niet zozeer om armoede te voorkomen als wel om armoede te verzachten.
Nederland is een van de meest welvarende landen ter wereld. Niettemin moeten volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) meer dan een miljoen Nederlanders zien rond te komen van een inkomen dat onder de armoedegrens ligt, met als gevolg dat duizenden kinderen in armoede opgroeien. In Nederland ligt de armoedegrens op 1090 euro voor een alleenstaande, 1660 euro voor een eenoudergezin met twee minderjarige kinderen, 1530 euro voor een echtpaar en 2080 euro voor een echtpaar met twee minderjarige kinderen. Een gevulde broodtrommel, een sportabonnement of een verjaardagsuitje: het zijn voor velen geen vanzelfsprekendheden. Daar komt bij dat de energieprijzen momenteel door het dak schieten en de prijzen van levensmiddelen dit jaar weer zijn verhoogd. Ook de alsmaar voortwoekerende pandemie werkt armoede in de hand: vele mensen verliezen hun baan of komen langdurig zonder inkomen te zitten.
Ook in Nijmegen krijgen veel huishoudens de eindjes moeilijk aan elkaar geknoopt. Zo staat Nijmegen landelijk in de toptien van gemeentes met de laagste inkomens, aldus het CBS. Met name in Dukenburg, Hatert en Nijmegen-West moeten veel huishoudens het doen met een inkomen dat onder de armoedegrens ligt. Gelukkig zijn er in Nijmegen allerlei initiatieven in het kader waarvan men zich inzet om de situatie van mensen in armoede draaglijker te maken. Quiet Nijmegen is zo’n initiatief. De stichting ontleent haar naam aan het feit dat armoede vaak ‘stil’ is: het is vaak niet direct zichtbaar dat iemand de huur niet kan betalen of dat een kind zonder ontbijt naar school gaat.
Sponsors
Initiatiefneemster Brigitte Theeuwen vertelt dat Quiet Nijmegen een brug slaat tussen lokale sponsors die een gratis dienst, product of verwennerij aanbieden, en mensen die met armoede te maken hebben. ,,Armoede is niet hip, daar praat je niet over’’, vertelt Theeuwen. ,,Als je een keer door een vriend of vriendin wordt meegenomen naar een cafeetje, en die zegt van ik betaal je koffie wel, dan dat is prima, en vier keer ook, maar na een jaar niet meer. Dus dan gaat men uiteindelijk helemaal niet meer.’’
In zulk soort situaties speelt Quiet een verzachtende rol: ,,We organiseren uitstapjes. Bijvoorbeeld naar een museum dat als sponsor gratis toegangskaartjes aanbiedt. Of we brengen onze leden in contact met een pedicure die zich als sponsor aandient, zodat mensen met een kleine portemonnee even kosteloos in de watten kunnen worden gelegd, en zich zo even de moeite waard kunnen voelen.’’
Even geleden heeft Quiet een aantal van haar leden kunnen voorzien in laptops en cartridges voor printers: ,,Vanwege de coronacrisis speelt veel zich digitaal af. Kinderen vechten volgens onze members om het uur om de laptop. De kinderen zeggen allemaal tegelijk dat ze op de laptop moeten om huiswerk te maken. Dat heeft zijn weerslag op de sfeer in het gezin. De laptops vonden dan ook gretig aftrek.’’
Vooroordelen
Theeuwen spreekt zich kritisch uit over vooroordelen rondom armoede: ,,Armoede kan iedereen overkomen en hangt veelal samen met pech. Gezondheid, economische crisis, de wooncrisis, de coronacrisis. Dat zijn de werkelijke oorzaken van armoede. Daar hebben de individuele mensen geen enkele invloed op. Daarbij zijn het vaak ongelukkige situaties die maken dat mensen overgaan tot ongelukkige keuzes. Men geraakt in een vicieuze cirkel die zich moeilijk laat doorbreken.’’
De stichting maakt zich hard om het beeld van armoede te nuanceren. Bijvoorbeeld door samen met deelnemers de publiciteit op te zoeken en zo verhalen over armoede de wereld in te brengen. In het kader daarvan trad een Quiet-lid in november met haar verhaal naar buiten in De Gelderlander. Theeuwen: ,,Stigmatisering is erg pijnlijk. Het wegnemen van vooroordelen draagt bij aan het verzachten van de situatie van mensen die in armoede leven, zoals het verzorgen van uitstapjes dat ook doet maar dan op een andere manier.’’
Coronacrisis
Vanwege de coronacrisis is het helaas een stuk lastiger om uitstapjes te organiseren, vertelt Theeuwen. Alles moet kleinschalig plaatsvinden met het oog op beperkingen rondom groepsgroottes. Daarbij ziet ze ook dat leden vanwege de pandemie hun baan verliezen: ,,En dan zijn ze niet alleen hun werk kwijt, maar valt ook de sociale component weg. Een nijpend probleem.’’
Daar komt bij dat buurten waar veel armoede heerst, extra hard worden getroffen door de pandemie. In de eerste plaats doordat mensen in armoede vaak klein behuisd zijn en zodoende dicht op elkaar leven: ,,Jezelf met coronaklachten isoleren van de rest van de familie is dan niet mogelijk. Ook doen armere mensen vaak uitvoerend werk, zoals schoonmaken of werkzaamheden in de bouw, en dat kan natuurlijk niet vanuit huis. Bij dergelijke banen is fysiek contact met anderen vrijwel onvermijdelijk.’’
Voor een huishouden met een inkomen dat onder de armoedegrens ligt, telt iedere euro. ,,Vaak is er geen geld voor mondkapjes, desinfectiemiddelen en zelftests’’, aldus Theeuwen. Onder het mom van gezonde marktwerking voorziet onze overheid niet in gratis zelftests, zoals in veel andere landen wel wordt gedaan. In navolging van de recente oproep van premier Mark Rutte en de zijnen om bij milde klachten gebruik te maken van een zelftest, gooiden producenten de prijzen zelfs omhoog.
,,Gezondheid moet niet afhangen van de hoogte van je inkomen, en dat doet het op dit moment wel’’, constateert Theeuwen. ,,Niet alleen met betrekking tot de pandemie, maar ook als het gaat om de toegang tot de zorg in bredere zin. Geregeld gaan mensen niet naar de huisarts, uit vrees te worden doorverwezen naar een specialist voor wie ze het geld niet hebben. Het ontbreekt hen aan een buffer voor onverwachte uitgaven.’’