Om aan het Klimaatakkoord te voldoen, moet Gelderland in 2030 vier keer zo veel windenergie opwekken als nu. Daarvoor moet de provincie ruim honderd nieuwe windmolens realiseren in zeven jaar tijd. Muitende gemeenten en de wespendief maken dit een vrijwel kansloze operatie.

De komst van windmolens in Gelderland stuit her en der op verzet, in de gemeente Buren bijvoorbeeld. Sander van Alfen, fractievoorzitter van Gemeentebelangen Buren, is strijdvaardig: „Zolang de windmolens er niet staan, zijn er manieren om ze tegen te houden.” Volgens Van Alfen zijn windmolens lelijk en maken mensen zich zorgen om gezondheidsklachten. Hij vraagt zich af wat de inwoners van Buren eigenlijk hebben aan windmolens. Gemeentebelangen wil niet dat Buren de energiecentrale voor de Randstad wordt.

De zes Gelderse energieregio’s en hun gemeenten. [Kaart Jochem Boeke].
Buren ligt in de energieregio Rivierenland. Gelderland heeft zes energieregio’s. In 2021 ontwikkelden deze hun ‘regionale energiestrategie’ (RES). Gemeenten, provincie en andere belanghebbenden werkten eensgezind aan hun RES. Zij besloten hoeveel hernieuwbare elektriciteit hun regio in 2030 kan opwekken. Ook wezen zij plekken aan waar nieuwe windmolens kunnen komen. Gemeentebesturen en Provinciale Staten stelden de RES’en vast en zo werden de afspraken bindend.

De eensgezindheid binnen de RES-regio’s begint onder druk te staan. Gemeenten moeten de plannen concreet maken en realiseren zich nu om hoeveel windmolens het gaat. Dat kan tegenvallen. Zo ook in de gemeente Buren. Bij de verkiezingen van 2022 kreeg Gemeentebelangen Buren de meeste zetels. De weerstand tegen nieuwe windmolens stond centraal in de verkiezingscampagne van de partij.

Lusten
Volgens Jerri van Zetten, raadslid van Gemeentebelangen Buren, kan zijn gemeente het RES-doel ook halen zonder nieuwe windmolens: „Met zonnepanelen en de waterkrachtcentrale Maurik kunnen wij genoeg opwekken. Wij doen al meer dan veel andere gemeenten in Rivierenland. Wij zetten ons in voor de energietransitie, maar de lusten en lasten moeten wel eerlijk worden verdeeld tussen gemeenten.”

De wrange realiteit voor Gemeentebelangen Buren is dat de nieuwe windmolens er toch komen. Een gemeenteraad die tegen nieuwe windmolens stemt, kan niet verhelpen dat de provincie ze toch mogelijk maakt. Dat is geregeld in de Elektriciteitswet 1998. Een aanvraag van een ontwikkelaar die nieuwe windmolens wil bouwen, moet de provincie in behandeling nemen. In Buren voelt dat alsof de provincie de gemeente buitenspel zet.

Jan van der Meer (GroenLinks), gedeputeerde van de provincie, reageert op de bezwaren uit Buren: „Dat windmolens lelijk zijn is subjectief. Ik vind ze mooi. Verder is er geen directe relatie tussen gezondheid en windturbines. Mensen kunnen wel stressklachten krijgen doordat ze de windturbines niet willen.” Dit sluit aan bij onderzoek van RIVM (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu). Volgens RIVM ondervinden mensen hinder van het geluid van windmolens, en hinder is wel degelijk slecht voor de gezondheid. RIVM vond echter onvoldoende bewijs dat die hinder de nachtrust verstoort of leidt tot andere gezondheidseffecten zoals hart- en vaatziekten en een verslechtering van de mentale gezondheid.

Van der Meer vertelt dat omwonenden een lokale energiecoöperatie kunnen opzetten om te delen in de winst van windmolens. Hij reageert ook op Burens claim dat zij het RES-doel kunnen halen zonder nieuwe molens: „Gemeenten schrikken als ze zien hoeveel extra zonnepanelen nodig zijn om de geplande windturbines te compenseren. Voor al die zonnepanelen is geen ruimte.”

Wespendief
De wespendief, een beschermde roofvogel die op de Veluwe leeft, wordt nogal eens het slachtoffer van windmolens. Eind 2022 moest de provincie besluiten dat er nauwelijks tot geen windparken mogen komen rond de Veluwe. De wespendief maakt de helft van de provincie ongeschikt voor windmolens.

Dit legt een enorme druk op de overige gebieden om nieuwe windmolens toe te staan. Daar groeit de weerstand tegen de honderd windmolens die er voor 2030 moeten komen. Gemeentelijke bestuurders hameren dan op het belang van draagvlak. Ivo van Es, coördinator RES van de provincie, hoort dat vaker: „Gemeenten spreken over het belang van draagvlak, maar zij definiëren niet wat ze daar precies mee bedoelen.”

Op de vraag of de energietransitie niet makkelijker was als Nederland een dictatuur was, glimlacht gedeputeerde Van der Meer: „Tja, dan zou ik per decreet kunnen regeren.” Hij kijkt peinzend voor zich uit. „Maar democratie is ook niet gek.”

Arnhem Nijmegen
De RES Regio Arnhem Nijmegen wees in 2021 drie gebieden aan waar de haalbaarheid van nieuwe windmolens kan worden verkend: ten noordwesten van Nijmegen langs de A15, bij Beuningen langs de A73 en N322 en in de gemeente Duiven ten noorden van de A12. Dat laatste gebied valt mogelijk af vanwege de wespendief.


U kunt reageren op dit artikel via een e-mail naar redactie@denijmeegsestadskrant.nl