Wethouder Cilia Daemen wil het verkeer in Nijmegen veiliger maken en het reizen met de bus aantrekkelijker. In vierentachtig straten in heel Nijmegen wordt de maximumsnelheid verlaagd naar 30 km/uur en er komen meer busbanen.
In december biedt wethouder Cilia Daemen de gemeenteraad een plan aan om in vierentachtig straten in heel Nijmegen de maximumsnelheid te verlagen van 50 km/uur naar 30 km/uur. Het gaat om de helft van de huidige 50 km/uur-wegen. De raad vroeg al in 2023 om een plan. Een 30 km/uur-weg levert zeker de helft minder verkeersdoden en ernstig gewonden op dan een 50 km/uur-weg. Auto’s die langzamer rijden hebben een kortere remweg en bestuurders hebben meer overzicht over de weg en andere weggebruikers. De remweg inclusief reactietijd bij 50 km is zevenentwintig meter, die bij 30 km/uur is dertien meter.
Daemen: „Veiligheid op straat is een hoofdthema voor de Nijmegenaren die ik spreek.” Er waren in 2023 in Nijmegen 128 ernstige verkeersgewonden in het verkeer, iedere week twee. Dat is de helft meer dan de afgelopen vier jaren. Ook politieke partijen zien het belang in van snelheidsbeperking.
Gebiedsontsluitingswegen
Negen van de vierentachtig straten worden woonstraat, onder andere de Bisschop Hamerstraat, de Van Schaeck Mathonsingel en de Teersdijk. Vijfenzeventig straten worden een zogenaamde GOW30, een gebiedsontsluitingsweg waar 30 km/uur gereden wordt. Dit is een nieuw wegtype dat in 2020 door de regering is geïntroduceerd, na het aannemen van een motie dat 30 km/uur de norm wordt in de bebouwde kom. Deze straten hebben zowel een woonfunctie als een verkeersfunctie. In tegenstelling tot de woonstraten heeft de weggebruiker op deze wegen voorrang ten opzichte van de kruisende straten, met uitzondering van hoofdfietsroutes. Het gaat om kortere en langere straten, van Voerweg en Waalkade tot Meijhorst en St. Jacobslaan. Naast verkeersveiligheid brengen de GOW30-wegen nog een paar voordelen. Sommige straten kunnen versmald worden met meer ruimte voor voetgangers, fietsers en groen. Minder hard rijden levert als extra ook een flinke geluidsreductie op van vijftig procent, als er tenminste geen drempels op de weg liggen.
Er blijft een netwerk van 50 km/per uur-straten, de stedelijke hoofdwegen zoals de St. Annastraat, Graafseweg, Groesbeekseweg en Hatertseweg, die heel belangrijk zijn voor de doorstroming van het verkeer. Deze straten hebben vooral een verkeersfunctie en merendeels gescheiden fietspaden.
Busbanen
Daemen zorgt er in het plan voor dat bussen en de hulpdiensten zo onbelemmerd mogelijk kunnen doorrijden. „We zetten in op meer ruimte voor wandelaars en fietsers, maar ook voor bussen.” Bussen krijgen waar mogelijk een eigen busbaan, die tevens door de hulpdiensten gebruikt kan worden. Een optie die verkend wordt is om hoofdwegen met twee banen eenbaans te maken met een busbaan. Op 30 km-wegen stoppen de bussen op de weg bij de haltes op de rijbaan, opdat ze weer snel kunnen wegrijden. De bus houdt voorrang op kruisende straten en de gemeente wil op de wegen waar bussen rijden geen busonvriendelijke drempels plaatsen. „Vijfenzeventig procent van de bussen rijdt op de 50 km/uur-wegen. Vijfentwintig procent rijdt in de wijken op de nieuwe 30 km/uur-wegen. In deze wijken rijden de bussen al minder snel, dus de bussen zullen mogelijk iets meer tijd nodig hebben om van A naar B te komen, maar niet veel meer”, is de verwachting van Daemen. In Amsterdam hebben de bussen bijvoorbeeld na invoering gemiddeld hooguit 1 minuut vertraging per rit.
De eerder gelanceerde gebiedsvisie Stationsdistrict past in de plannen om bussen, fietsers en voetgangers beter te faciliteren: de gemeente werkt voor de langere termijn, tot 2050, scenario’s uit om bijvoorbeeld rond het Keizer Karelplein auto’s minder ruimte te geven, terwijl groen en fiets- en voetpaden meer ruimte krijgen. Volgens dat plan wordt bijvoorbeeld de Nassausingel versmald vanwege de aanleg van een busbaan. Meerdere politieke partijen hebben moeite met de versmalling van het Keizer Karelplein. De angst is dat dit pleinplan de doorstroming zal hinderen. De wethouder beloofde hun om ook plannen zonder versmalling van het plein te maken.
Maatwerk
30 km/uur rijden is overigens niet per se milieuvriendelijker: langzamer rijden leidt tot een minder efficiënt gebruik van brandstof. Wel kan het zuiniger zijn op het moment dat er vloeiend gereden kan worden, zonder stoppen en optrekken. Per saldo is het effect op de luchtkwaliteit ongeveer neutraal.
Het plan is de 30 km/uur in de vierentachtig straten medio 2026 in een keer door te voeren , als ook de nieuwe busvervoerder bekend is, iets waar de provincie over gaat. Deze nieuwe vervoerder zal voor de periode 2026-2036 verantwoordelijk zijn voor het busvervoer en kan met zijn busdiensten rekening houden met de nieuwe situatie.
Zaken zoals het wegprofiel veranderen of de weg versmallen, worden ingepland bij het groot onderhoud van een weg, dat elke twintig tot vijfentwintig jaar gebeurt, met maatwerk en na overleg met de buurt, zo staat in het plan.
Handhaving
Hoewel voor het handhaven van 30 km/uur de politie weinig capaciteit bezit, voorziet Daemen daar geen problemen bij. „Automobilisten die zich aan deze snelheid houden, vertragen als vanzelf het verkeer, zo blijkt uit onderzoek in steden die deze verkeerstransitie al uitvoerden”, legt ze uit. En ze verwacht positieve invloed van de Intelligente Snelheidsassistentie ISA, het systeem van snelheidsassistentie in nieuwe auto’s. Vanaf 2026 moet ISA verplicht in nieuwe auto’s zitten. Flitspalen zouden kunnen helpen, maar daar gaat het Openbaar Ministerie over.
Daemen: „De uitvoering van de plannen wordt voortdurend gemonitord. Er wordt gekeken naar de effecten van het verlagen van de maximumsnelheid, naar de verkeersveiligheid, de gereden snelheden, de aanrijtijden van de hulpdiensten en de effecten op luchtkwaliteit en verkeerslawaai. Zo ontstaat in de hele stad meer ruimte voor voetgangers, fietsen, groen en frisse lucht. En een betere verkeersveiligheid.”
Petitie
Deze week hebben er meerdere kinderdagverblijven, scholen, wijkraden en Veilig Verkeer Nederland ingesproken in de gemeenteraad om hun steun uit te spreken voor het plan.
Stadspartij en VVD zijn tegen. Zij willen 50 km per uur blijven rijden. ‘Het is te snel en te veel in een keer’, vinden zij. Ze startten een petitie NijmegenVooruit! Deze werd in een paar dagen meer dan vierhonderd keer ondertekend.
Jenneke Harings is een petitie gestart om de steun uit de stad te laten zien: https://van50naar30nijmegen.