De Werkgroep ’t (te) Behouden Kerkhof werd opgericht nadat in 1972 projectontwikkelaars woningen wilden bouwen op de begraafplaats aan de Daalseweg. Die strijd won de werkgroep na bijna twintig jaar. Vanaf begin jaren negentig vond op de begraafplaats jaarlijks op 22 februari een herdenking plaats van de meer dan driehonderd slachtoffers van het bombardement op Nijmegen die hier begraven zijn.
Jeroen van Zuylen van In Paradisum en lid van het organiserend comité van de herdenkingen vertelt: „Er waren zo veel doden. Die werden onder meer in het Wilhelmina Ziekenhuis, het Canisius Ziekenhuis en in een veilinghal nabij de Graafseweg gelegd. Er is toentertijd gekozen voor een gezamenlijke massale uitvaart. Een gigantische stoet begeleidde een koets met een kist, die symbool stond voor alle slachtoffers, door de stad, onder andere langs het Keizer Karelplein naar een begraafplaats meer staduitwaarts aan de Graafseweg. Al eerder waren de kisten met de slachtoffers daarnaartoe gebracht. De kisten werden naast elkaar in een uitgegraven sleuf gezet, nog niet afgedekt. Van daaruit werden de slachtoffers naar definitieve plekken gebracht, van wie meer dan driehonderd naar de katholieke begraafplaats Daalseweg. Deze slachtoffers wilde onze stichting herdenken.”
Na het jaar 2000 ging de gemeente Nijmegen achter het stadhuis een meer officiële herdenking organiseren, nadat hier in datzelfde jaar het monument De Schommel was neergezet. Op deze plek stond een schooltje dat weggevaagd werd tijdens het bombardement. Hierbij vonden vierentwintig kinderen en acht leerkrachten, tevens nonnen, de dood. Sindsdien wordt bij alle herdenkingsactiviteiten eendrachtig samengewerkt tussen de gemeente, de Stichting In Paradisum en de Raad van Kerken. Ook de montessorischolen zijn elk jaar bij De Schommel van de partij.
Daarnaast bleef ook de begraafplaats een herdenkingsplek. Na een herdenkingsbijeenkomst met praatjes en muziek in de Stevenskerk of de Molenstraatkerk gaan geïnteresseerden te voet naar De Schommel of men gaat naar de begraafplaats Daalseweg. Na afloop is al sinds enkele jaren een informele bijeenkomst in de Lutherse Kerk op de Daalseweg. Dit jaar, vijfenzeventig jaar na het bombardement, zijn er een hele week lang extra activiteiten. Wethouder Vergunst onthulde als start op 15 februari een gedenkteken met foto’s van de achthonderd slachtoffers op Plein 1944. Op de avond van 21 februari zijn er muzikale en literaire activiteiten langs de brandgrens. En op 22 februari draagt Jeroen van Zuylen fragmenten van dagboeken van slachtoffers voor tijdens een herdenkingsconcert. Van Zuylen vult nog aan: „Bij de herdenking op de begraafplaats op 22 februari om een uur ’s middags starten we zoals elk jaar bij het grote kruis met een praatje en muziek. Deze keer treedt het Duo Messingh op, met prachtige intieme muziek. Daarna verspreiden we ons om bloemen te leggen op de graven van de slachtoffers.”
Auteur: Mariët Mensink