De gemeente Nijmegen wil een meer gebruiksvriendelijke binnenstad met minder parkeerplaatsen en vanaf 1 januari 2025 minder vervuilende voertuigen. De meningen over de plannen zijn verdeeld onder ondernemers en binnenstadbewoners. Wethouder Cilia Daemen: „We houden de binnenstad toegankelijk voor wie er echt moet zijn. En na het zuur komt het zoet.”
Daemen, als wethouder verantwoordelijk voor mobiliteit in Nijmegen, draait er niet omheen: „We creëren een autoluwe binnenstad, met minder autoverkeer en minder parkeerplaatsen op straat. Zo ontstaat er meer ruimte voor voetgangers, fietsen, groen en frisse lucht. En een betere verkeersveiligheid”, vertelt ze. „Mijn opdracht vanuit het coalitieakkoord is om versneld een mobiliteitsverandering teweeg te brengen. Nijmegen zal groeien van 180.000 inwoners nu naar 200.000 inwoners in 2035. Dat betekent dat er nog meer woningen nodig zijn, maar er is geen plek voor méér mobiliteit. We moeten dus anders gaan kijken naar onze mobiliteit en hoe we de ruimte op straat verdelen.”
Er is protest tegen de verkeersmaatregelen in de binnenstad. Bewoners die binnen het voetgangersgebied wonen, voeren actie omdat ze hun auto niet meer voor de deur kunnen parkeren. Ondernemers vrezen dat hun leveranciers niet meer bij hen kunnen komen en zien op tegen de hoge aanschafkosten van schone vervoersmiddelen. De VVD is bang dat bezoekers van buiten de stad Nijmegen links laten liggen.
Autoluw
Daemen: „Er wonen nu ruim 9.000 mensen in het centrum en er werken er 15.000. Er worden nog meer woningen gebouwd, waardoor het bewonersaantal in het centrum stijgt. Met meer auto’s slibt de binnenstad dicht. De coalitie wil de binnenstad toegankelijk houden voor diegenen die er echt moeten zijn. Zeventig procent van de auto’s die door het centrum en via de singels erlangs rijden, hebben geen herkomst of bestemming daar. Die willen we omleiden via de S100 en de snelwegen om Nijmegen. Auto’s nemen heel veel plek in. Met minder auto’s in het centrum is er veel meer ruimte voor wandelaars, fietsers, evenementen en groen.”
De maatregel om parkeerplaatsen op straat weg te halen uit de voetgangerszone is al goedgekeurd door de gemeenteraad. Bewoners van een aantal hofjes hadden niet in de gaten dat de maatregel ook op hen betrekking had en tekenden alsnog protest aan bij de gemeente. Ze zullen vanaf september volgend jaar hun auto moeten parkeren in bijvoorbeeld de parkeergarage op de Eiermarkt. De vergunning daarvoor kost 420 euro per jaar, die voor een plek op straat op dit moment 48 euro. Er is een overgangsregeling, waardoor zij voor het eerste jaar een kwart van het bedrag betalen en pas over vier jaar het volledige bedrag. Toch zullen zij voor het eerste jaar al twee keer zo veel betalen als nu, terwijl ze ook verder moeten lopen van en naar hun auto. Laden en lossen blijft mogelijk en er blijven parkeerplaatsen voor invaliden en voor deelauto’s. „We willen stimuleren dat mensen net zo gemakkelijk hun auto gaan delen als hun Netflixabonnement. Jongeren zijn daar al veel meer aan gewend dan ouderen”, denkt Daemen.
Koffie
Totdat fase twee ingaat zijn er nog parkeerplaatsen voor bezoekers op straat, buiten het voetgangersgebied. Vanaf fase twee parkeren steeds meer bewoners in de garages en is er een beperkter aantal plekken in parkeergarages voor bezoekers, die door de lagere parkeertarieven of bijvoorbeeld een kop koffie worden verleid om de auto te laten staan op de park-and-rideterreinen (P+R’s) aan de randen van de stad. Ze kunnen daar met hun parkeerkaart met vier personen gratis de bus nemen. „Die bussen moeten natuurlijk wel regelmatig rijden, om het kwartier.” Er staan ook deelfietsen op de P+R’s.
Fase twee wordt pas ingezet na monitoring van de effecten van fase een. „Het autoluw maken van de binnenstad gaat in stappen en bij elke stap monitoren we of het werkt, wat de effecten zijn op bijvoorbeeld bereikbaarheid, luchtkwaliteit en beleving van de stad door bezoekers”, vertelt Daemen. Overigens wordt het complex op het vroegere V&D-terrein gebouwd voor bewoners zonder auto, net als het complex bij station Lent. De wooncomplexen die nu gebouwd worden in Nijmegen moeten sowieso beschikken over parkeerruimte op eigen terrein.
Een effect van minder parkeerplaatsen in de stad kan zijn dat bezoekers gaan parkeren in omringende straten. In wijken rondom het centrum geldt al dat bezoekers hier betaald parkeren. Bewoners kunnen een vergunning aanvragen. De parkeercapaciteit voor bezoekers direct rondom de binnenstad wordt vergroot met de komst van parkeergarage Hezelpoort. En er is nu nog restcapaciteit in de Keizer Karelgarage.
CO2-reductie
Om te voldoen aan de algemene klimaatopgave om de CO2-uitstoot te reduceren, worden in de binnenstad per 1 januari 2025 de meest vervuilende bedrijfsauto’s, snorfietsen en brommers geweerd. Bezitters van deze brommers worden geholpen om aan een ander vervoermiddel te komen. Welkom zijn bedrijfsauto’s die op elektriciteit of waterstof rijden. Nieuwe bedrijfsauto’s die op fossiele brandstof rijden mogen nog tot 1 januari 2028 de binnenstad in.
De maatregelen maken mensen met luchtwegproblemen blij, maar wekken boosheid op bij enkele kleine ondernemers. Een deel van de winkeliers en ambachtslieden vindt een elektrische auto te duur om aan te schaffen. En ze voorzien problemen met hun leveranciers. Er komen logistieke hubs aan de rand van de stad, met speciale overslagplekken voor bestelbussen die goederen van daar naar de binnenstad vervoeren. „Waar eerder vrachtwagens of bussen slechts voor de helft gevuld reden, kan dat dadelijk efficiënter”, redeneert Daemen. De maatregel om zero-emissiezones in te voeren is al jaren in voorbereiding en geldt ook voor de campus Heyendaal en Hof van Holland, het nieuwe centrumgebied van de Waalsprong. Personenauto’s, gehandicaptenvoertuigen, bussen, hulpdiensten en verhuiswagens hebben wel toegang. Er zijn uitzonderingen, zoals voor kermisauto’s en marktkooplui. Het aanvragen van de vergunningen bleek lastig te zijn. Daar wordt volgens de wethouder aan gewerkt. De tarieven voor een ontheffing lopen op tot 250 euro.
Omzetverlies?
„Bij problemen met het aanvragen van een ontheffing of de aanschaf van een schoon voertuig worden mensen persoonlijk geholpen door de gemeente en wordt er samen naar een oplossing gezocht”, reageert Daemen. „Ik snap dat de bewoners en ondernemers het moeilijk vinden. Het is zuur. Maar hierna volgt wel het zoet: meer frisse lucht, een groenere stad waar het beter toeven is, met minder hittestress en wateroverlast.” En ze doet een belofte: „Iedereen die van de auto afhankelijk is, kan straks nog bij het centrum komen.”
De VVD schrijft in een brief in de Gelderlander van 9 november jl. dat reistijd, hoge parkeertarieven, verlaging van de snelheid en slechte bereikbaarheid maken dat de vierendertig procent van de bezoekers die van buiten de stad komen dan niet meer zullen kiezen voor Nijmegen: ’Zij zijn degenen die het meeste omzetten en zij komen meestal met de auto’. Daemen reageert: „Onderzoek in achttien Nederlandse gemeentes toonde aan dat de mensen die te voet en op de fiets kleine inkopen in het centrum doen, samen per maand vijfentwintig procent meer omzetten dan de groep die met de auto komt. Maar natuurlijk is het niet de bedoeling dat het centrum lijdt onder de maatregelen, het moet er juist beter van worden.”
In deel 2 worden andere verkeersmaatregelen belicht, zoals bussen meer ruimte geven en de stad veiliger maken, door het omzetten van vierentachtig 50 km/uur-wegen naar 30 km/uur-wegen.
Takenpakket
Wethouder Cilia Daemen beschouwt haar takenpakket van welzijn en gezondheid, inclusie, klimaatadaptatie en stadsvergroening én mobiliteit in Nijmegen als een mooie mix van verantwoordelijkheden: „Door een autoluwe stad te maken is er meer plek voor groen, en meer ruimte om te wandelen en te fietsen. Een groene leefomgeving en frisse lucht helpen welzijn en gezondheid en maken de stad klimaatbestendiger. Meer groen helpt tegen hittestress en wateroverlast. Door meer in te zetten op fietsen en wandelen en busvervoer is er meer ruimte voor de mensen die zich geen auto kunnen veroorloven. Driekwart van de Nijmegenaren met lage inkomens bezit geen auto. Deze maatregelen bevorderen dus ook de gelijkheid, een inclusiethema.”