In november 2025 is Luis Miguel Rojas Berscia door de Radboud Universiteit benoemd tot stadstaalkundige van Nijmegen. Samen met het Besiendershuis brengt hij het onderzoek over meertaligheid in Nijmegen in mei naar het publiek.
Het Nimweegs dialect bestudeerd door een taalwetenschapper uit Peru, dat is bijzonder. Luis Miguel Rojas Berscia is universitair docent aan de Radboud Universiteit en in september 2025 door de RU benoemd tot stadstaalkundige van Nijmegen. Het Nimweegs of Nimwèègs dialect past in het rijtje inheemse talen waar hij onderzoek naar doet. Zijn werkterrein is de sociolinguïstiek, waarbij taal wordt bestudeerd vanuit sociaal oogpunt. Hoe zijn taalsystemen gestructureerd en hoe evolueren ze. Momenteel onderzoekt hij met zijn team welke plek het Nimweegs vandaag de dag inneemt. Tevens onderzoekt hij alle andere talen in de stad.
Doel van het onderzoek is de meertaligheid van Nijmegen in kaart brengen. Het Nijmeegse taallandschap wordt gevormd door alle talen en dialecten die Nederlanders, migranten, asielzoekers en expats spreken. Enerzijds zijn er steeds minder situaties waarin je het Nimweegs kunt gebruiken, mensen werken vaak buiten de stad. Anderzijds is het Nijmeegse taallandschap de laatste decennia enorm verrijkt door de toestroom van mensen uit alle windrichtingen.
Biermenneke
Berscia heeft eerder onderzoek gedaan bij kleine gemeenschappen in de Amazone, in Azië en Australië. Hij dompelt zich onder in een taal, gaat tijdelijk bij de mensen wonen: „Je moet eerst toestemming hebben van de autoriteiten van zowel het land als de gemeenschap,” vertelt hij, „en soms moet er iets tegenover staan, bijvoorbeeld een boek over hun taal. Door mee te doen met hun activiteiten win je vertrouwen. Dat geldt net zo goed voor een stam als de Shawi’s in de Amazone als voor de Nijmegenaren. Hier zijn we voor ons veldwerk aanwezig op straat, in cafés zoals ’t Zotte Lemke en ’t Biermenneke en in wijkcentra om met mensen te spreken.”
Voor het veldwerk zijn ze ook in gesprek gegaan met o.a. Hennie Linders, een bekende Nijmeegse NEC-supporter, en andere NEC-supporters. „Aan hun band met de stad en met NEC ontlenen ze een eigen identiteit en daar zijn ze trots op. De voetbalclub is een veilige plek om Nimweegs te spreken. Enkelen van de beste Nimweegssprekers hebben Marokkaanse en Turkse roots, maar die laten zich niet interviewen, ze schamen zich.”
Rouw
Taal is direct verbonden met cultuur. Behalve dat het Nimweegs steeds minder wordt gesproken, zien de onderzoekers ook dat de cultuur rondom het Nimweegs krimpt, bijvoorbeeld met carnaval, in de liedjes en op straat als je elkaar aanspreekt. “Vroeger waren de bewoners meer met elkaar verbonden door het Nimweegs, daar ontleenden de mensen een identiteit aan, een wij-gevoel. Bij Nimweegssprekenden zie je een soort van rouw over dat cultuurverlies. Er is echter een tegenbeweging, een groep mensen die het Nimweegs omarmt en promoot, opvallend genoeg zijn het deels mensen die niet uit Nijmegen komen.“
Ze organiseren bijvoorbeeld het Nimweegs Dictee en de Nije Nimweegse Revue, een ode aan Nijmegen en haar dialect die op 10 mei in première gaat. Ook is er het Smartlappenkoor dat in het Nimweegs zingt en activiteiten als het WK Nimweegs lullen. Er zijn boeken verschenen in het Nimweegs, zoals Nijntjes Opao en Opoe Pluus en ’t Hert is der uut.
Kunstwerk
Het veldwerk is relatief kleinschalig maar diepgaand, gericht op ontdekken en bevinden. doen mee met dat veldwerk, ze schrijven precies op hoe de mensen het Nimweegs uitspreken. De resultaten van het onderzoek worden geanalyseerd op de thema’s identiteit en rouw. Welke trend en welke beleving is er bij deze twee thema’s?
De stadstaalkundige loopt samen met zijn studenten door de stad, praat met bewoners en legt hun stemmen vast. Naast de interviews in de stad kunnen Nijmegenaren ook vanuit huis bijdragen door hun taal in te spreken via een speciale app. Geluidskunstenares Elise ’t Hart maakt van deze stemmen in vele talen een audiovisueel kunstwerk.
Op 23 mei presenteert Rojas Berscia, in samenwerking met het Besiendershuis en zijn team van studenten, de resultaten van het onderzoek. Elise ’t Hart laat horen hoe taal mensen en cultuur verbindt. Zo wil dit project de rijke taaldiversiteit van Nijmegen laten zien én horen.
Talenwonder
Rojas Berscia sprak als jongen al meerdere talen die hij thuis in Lima, bij zijn grootouders in Italië en op school leerde. Hij merkte dat hij gemakkelijk een nieuwe taal leerde en kon onthouden en na kennismaking met het Frans werd hij gegrepen door het leren van talen. Samen met zijn vader ging hij op zijn dertiende Chinees leren. Hij kent nu naar eigen zeggen meer dan twintig talen: „Ik houd niet meer bij hoeveel talen ik ken. Momenteel leer ik Oekraïens. Ik ben een autodidact en leer en oefen een-op-een met een native speaker. Voor mij is het leren van een nieuwe taal ontspanning.”
Op de RU doceert hij taalwetenschap in zowel Engels, Nederlands als Spaans. Rojas Berscia: „Taalwetenschap heeft bij de RU een hoog niveau, zowel nationaal als internationaal gezien. Het is in Nijmegen een groot vakgebied, waarin ook het Max Planckinstituut en het Dondersinstituut actief zijn. Nijmegen is echt een taalhoofdstad!” Hij vindt het onterecht dat er wordt neergekeken op dialecten. „Het heeft te maken met identiteit. Maar mensen zijn niet trots op hun dialect, de officiële taal is dominant. Echter, mensen die een dialect kennen, zijn meertalig! Dat is een voordeel bij het leren van nieuwe talen. In Europa spreken de mensen relatief weinig talen, vele volken in de Amazone spreken zeven of acht talen, die niet altijd verwant zijn aan elkaar.” Al zijn veldwerk brengt hem tot het besef dat „onze eigen taalwereld zó klein is en de taalwereld daarbuiten zó groot en divers, dat maakt me bescheiden.” En: „Taal is verbonden met alles wat ons mens maakt.”
Op de site van de RU staat veel informatie over dit onderzoek en eerdere onderzoeken van Luis Miguel Rojas Berscia.
Ontstaan van het Nimweegs
Het stadsdialect van Nijmegen, lokaal bekend als Nimweegs, is een Nederfrankisch dialect van het Germaans (Indo-Europees). Het wordt gesproken in Nijmegen, voornamelijk in de Benedenstad en het Waterkwartier, door de afstammelingen van vroegtwintigste-eeuwse arbeiders die gingen wonen in het stadcentrum. Het ontstaan van het Nijmeegse dialect lijkt gerelateerd te zijn aan twee situaties in het bijzonder: het isolement van de Benedenstad en het opkomen van een identiteitsgevoel. (Site van de Letterenfaculteit van de Radboud Universiteit)