Hubungan Hatert organiseerde een tentoonstelling in het wijkcentrum van Hatert over de geschiedenis van de Molukse gemeenschap, geworteld in de Molukken én in Hatert. De tentoonstelling is nu in het Regionaal Archief Nijmegen te zien en vanaf september in de Stevenskerk.
„We hebben nog steeds een sterke band met de Molukken”, zegt Lolita Kapel bij de opening van de tentoonstelling Zestig jaar Molukse wijk Hatert, waar teksten, foto’s en geluidsopnames de geschiedenis van de Molukse gemeenschap vertellen. Zij is een van de vijf vrouwen die een jaar geleden het initiatief namen voor de oprichting van ‘Hubungan Hatert’. „Dat betekent verbinding. We zijn een hechte gemeenschap. We willen iets bijdragen, onze verhalen vertellen. We willen ze delen met anderen, zoals via deze tentoonstelling en de activiteiten eromheen.”
De tentoonstelling vond als eerste plaats in het wijkcentrum van Hatert.
In 1951 werden twaalfduizend gezinnen gedwongen naar Nederland gehaald. Vaak ging het om KNIL-militairen die meegevochten hadden met het Nederlandse leger tijdens de Indonesische onafhankelijkheidsstrijd. Ze zouden binnen een half jaar terug kunnen naar hun land, de onafhankelijke ‘Republiek der Zuid-Molukken’.
Pijn
Kapel: „Aanvankelijk zaten we in kampen, zoals in Vught, het voormalige doorgangskamp voor Joden, Sinti en Roma. Kleine hokjes per familie, met de wc buiten. Maar alle kampen moesten leeg, we verhuisden van een barak naar een huis. De gemeenschap organiseerde zich. In Nijmegen waren er zevenhonderd gezinnen, vaak met tien kinderen per gezin. In 1954 werden in Hatert tweeënveertig woningen beschikbaar gesteld. Die zijn er nog steeds voor de Molukse gemeenschap, dat is in een convenant vastgelegd, ze worden altijd toegewezen aan Molukse gezinnen. Het is voor ons meer dan een huis, het is het ouderlijk thuis, met families, geboortes, verschillende generaties bij elkaar.” Vooral de eerste generaties hadden het moeilijk. Kapel: „De pijn, het verdriet, de frustratie, niet over je land mogen beslissen, als volk niet gehoord worden. Voor de eerste generatie ging het om overleven. De tweede generatie heeft meer pijn geleden, die had ook te maken met slechte leefomstandigheden.”
Trots
Toen terugkeer uitbleef en de omstandigheden aanvankelijk slecht bleven, kwam de tweede generatie in opstand. Zij eiste dat Nederland de beloofde onafhankelijkheid van de Molukken zou inlossen. „Jongeren praten nu niet meer over de treinkaping van 1977 door Molukse jongeren van toen. Hier woont nu een vijfde generatie. Ze zijn wat individualistischer, maar Hatert is ook voor hen nog steeds ‘mijn plek’. We willen nu de verhalen vertellen, over onze geschiedenis, hoe sterk onze grootouders waren, en over wat hier is opgebouwd, een bloeiende gemeenschap met een eigen identiteit. De familiebanden zijn sterk, hier in Hatert maar ook met de families op de Molukken. We zijn trots op onze afkomst.”
Ingepikt
Officieel is de Republiek der Zuid-Molukken juridisch onafhankelijk. Maar voor Indonesië is het een Indonesische provincie. „Onlangs zwaaide een jongen met de Molukse vlag. Hij werd door de Indonesische politie opgepakt en heeft een jaar vastgezeten. Het gaat om economisch gewin. Eerst ging het om kruidnagel en nootmuskaat, ook in de koloniale tijd, en nu om nikkel. Indonesië wil dat hebben. Het land wordt ingepikt en verkocht aan nikkelmaatschappijen. Oerbossen verdwijnen, de ecologische balans verdwijnt. En het geld vloeit niet terug. Hetzelfde verhaal als in Papoea-Nieuw-Guinea. Alles gebeurt in het geheim.”
De tentoonstelling is van 16 juni tot 11 juli 2025 te zien in het Regionaal Archief Nijmegen, en van september tot en met november in de Stevenskerk. Hubungan werkt samen met Nijmeegse organisaties zoals Bindkracht10 en met het Wereldlab, een experimenteel initiatief vanuit het Wereldmuseum.