Bellingcat, een collectief van onderzoeksjournalisten, levert bewijs voor mensenrechtenschendingen door openbare gegevens te onderzoeken. Oprichter Eliot Higgins kreeg hiervoor de Vrede van Nijmegen Penning. Hij maakt zich vooral zorgen om jongeren en nepnieuws.
„Eliot Higgins en de medewerkers van Bellingcat leggen, zoals Sherlock Holmes, aan de hand van kleine details de waarheid rond misstanden bloot”, vertelt oud-minister van Buitenlandse Zaken Ben Bot tijdens de uitreiking op 18 april van de Vrede van Nijmegen Penning aan Eliot Higgins. Higgins en het door hem opgerichte internationale collectief van onderzoeksjournalisten Bellingcat worden door alle sprekers geroemd. Aan de hand van openbare gegevens en beelden weet het collectief daders te achterhalen van het gebruik van gifgas, het neerschieten van de MH17, en vele andere mensenrechtenschendingen en misdaden. Bellingcat heeft op dit moment vijftig medewerkers en dertigduizend vrijwilligers.
Sport
Higgins vertelt hoe zijn groei en ontwikkeling gelijk opging met de ontwikkeling van internet, waar hij veel gebruik van maakte. In zijn jeugd waren er twee Golfoorlogen die hij volgde via filmpjes. „Het was een soort sport kijken. Maar op een gegeven moment viel me op dat er dingen niet klopten. Ik vroeg me af: Waar vindt dit plaats? Wat gebeurt er? Het begon als een hobby, die ik deelde met een paar anderen.” In 2011 brak de Syrische burgeroorlog uit en lokaliseerde hij voor het eerst met Google Maps de plekken waar enkele video’s waren opgenomen. Hij zette zijn bevindingen op een discussieforum, startte een blog en richtte in 2014 Bellingcat op. Bellingcat is vernoemd naar een tekenfilm waar muizen de kat een bel wilden ombinden, opdat ze gewaarschuwd zouden worden als hij naderde. Maar geen muis durfde de opdracht aan.
Nepinformatie
„Onafhankelijke journalisten van de traditionele media zoeken naar waarheid en checken feiten. Laten we vieren dat we nog onafhankelijke en transparante media hebben. Maar er is een grote groep mensen die politici en media niet meer vertrouwen. Dat is begonnen met de invasie in Irak in 2003, waar kernwapens zouden zijn, die echter nooit zijn gevonden. Mensen zoeken nu zelf op internet, maar zitten in een eigen bubbel. Jongeren, onder wie mijn dochter van twaalf jaar, nemen alle informatie tot zich via internet, waar veel nepinformatie voorkomt en waar mensen zonder opleiding en onderzoek van alles beweren. Bellingcat geeft driedaagse workshops aan jongeren over het onderscheiden van nepnieuws. Maar dat is niet genoeg. Ik roep de regeringen van Nederland en Europa op om mensen bewust te maken van wat er gebeurt en om jongeren op te leiden om kritisch te lezen en te kijken. Leer hun hoe ze feiten van nep kunnen onderscheiden. Mijn angst is dat de regering hen over enkele jaren niet meer bereiken kan.”
Burgerschap
Een van de sprekers was Tamar Sharon, hoogleraar wijsgerige ethiek en politieke filosofie. Ook zij riep regeringen op om in te grijpen. Ze waarschuwde: „Volg niet blindelings de digitale mogelijkheden en laat de marktmechanismes niet los op maatschappelijke gebieden zoals zorg en onderwijs. Zorg voor regels die deze gebieden en de waarden waar zij voor staan beschermen. Een zorgrobot kan zogenaamd efficiënter zorg leveren, maar hij is beperkt. De zorgmedewerker praat met de cliënt en ruikt en ziet dat de cliënt niet meer voor zichzelf kan zorgen. In het onderwijs wordt niet alleen kennis gedeeld. Er worden ook sociale omgangsvormen geleerd. Ook goed burgerschap leer je niet van robots.“
De Vrede van Nijmegen en de penning
De Vrede van Nijmegen penning wordt vanaf 2010 tweejaarlijks uitgereikt aan een persoon of een organisatie die zich op bijzondere wijze heeft ingezet voor de ontwikkeling en positie van Europa, Europese vrede, verdraagzaamheid en/of onderling respect tussen Europese burgers. De penning is een initiatief van de gemeente Nijmegen, de Radboud Universiteit en het bedrijf NXP. Eerdere laureaten waren onder anderen in 2018 Paul Polman en in 2022 Frans Timmermans.
Met de Vrede van Nijmegen kwam er in 1678 een tijdelijk einde aan de oorlogen die Europa teisterden.