Er is een toolbox natuurinclusief bouwen ontwikkeld. Ruimte creëren voor de natuur bij bouwen wordt in 2026 verplicht gesteld voor alle Nijmegenaren. Dat is goed voor mens en mus en andere dieren, vertellen stadsecoloog Joep van Belkom en Tanja Martens, adviseur openbaar groen van de gemeente Nijmegen.
[Foto: Joep van Belkom]Natuurinclusief bouwen wil zeggen: actief ruimte creëren voor de natuur in bouwwerken. Denk bijvoorbeeld aan het gebruik van planten die een voedselbron zijn voor dieren of het opnemen van nestplaatsen in het gebouw. Deze initiatieven bestaan al langer en worden vanaf 2026 in de hele stad verplicht gesteld. “Een groene leefomgeving geeft meerdere gezondheidsvoordelen, zoals minder depressies, astmapatiënten en mensen met obesitas. Met tien procent meer groen in de stad kan de gemeente ruim zeven ton per jaar aan zorgkosten en ziekteverzuim besparen,” haalt Tanja Martens een rapport van De Natuurverdubbelaars aan. Zij is adviseur openbaar groen bij de gemeente Nijmegen.
Natuurinclusief bouwen komt voort uit de zogenoemde omgevingsvisie. Hierin legt de gemeente haar plannen vast voor het creëren van een prettige leefomgeving. Het uitgangspunt van de omgevingsvisie van Nijmegen 2020-2040 is de natuur meenemen in de plannen, voor de gezondheid van de burgers en het verbeteren van de flora en fauna in de omgeving. Hiervoor heeft een team bij de gemeente een instrument ontwikkeld: de toolbox natuurinclusief bouwen. Vanaf 2026 gaan Nijmegenaren die bouwen of verbouwen hiermee te maken krijgen.
Martens vertelt: „We hebben veel geleerd van natuurinclusief bouwen bij de Waalsprong. Daarmee is het fundament gelegd voor de toolbox natuurinclusief bouwen voor de hele stad.”
Biodiversiteit
[Foto: Joep van Belkom]Als je als particulier vanaf 2026 een vergunning aanvraagt voor nieuwbouw of renovatie, volg je een richtlijn om te beoordelen aan welke regels voor natuurinclusief bouwen je pand moet voldoen. Binnen de kaders van deze richtlijn heb je enige keuzevrijheid. Je bent verplicht om je te richten op de huismus, maar afhankelijk van de locatie waar je bouwt, kun je meer soorten kiezen waar je je voor inzet, zoals eekhoorns, egels of bodemdieren. „Per diersoort kijken we naar alle aspecten die voor de soort van belang zijn voor haar voortbestaan”, zegt Joep van Belkom, stadsecoloog. „Daarbij kijken we naar de vier v’s: voedsel, voortplanting, veiligheid en verbinding. We gaan een website bouwen die het voor aanvragers makkelijker maakt om de richtlijn te gebruiken en voorbeelden te bekijken van hoe iets eruit kan zien. Op de website komt een koppeling naar de subsidies die we aanbieden, bijvoorbeeld voor groene daken”.
„We hopen dat er hierdoor makkelijker aanspraak gemaakt wordt op deze subsidies,” voegt Martens toe. De website moet verder de richtlijn praktisch toepasbaar maken.
„De voordelen van de richtlijn zijn voor de mens gedetailleerd in kaart gebracht. Voor dieren ook, alleen is er soms nog onduidelijkheid over”, legt Van Belkom uit. „Daar moet het monitoringsplan biodiversiteit verandering in brengen. We gaan bijhouden hoeveel van de verschillende soorten dieren er zijn en hoe het met ze gaat. Zo kunnen we meten of de biodiversiteit in zijn geheel versterkt wordt. Komend jaar wordt dit plan verder uitgewerkt.”
Burgerpanel
[Foto: Joep van Belkom]De richtlijn is nu al van toepassing op alle nieuwbouw op initiatief van de gemeente. Bedrijven, particulieren en renovatie worden stapsgewijs toegevoegd. Op 1 januari 2026 is de gehele toolbox van kracht. „Er komt komend jaar een burgerpanelonderzoek”, laten Martens en Van Belkom weten. „Tijdens de pilot hebben we geleerd dat niet voor iedereen duidelijk is waarom we dit doen. Het burgerpanel kan hierin ondersteunen. We zijn benieuwd hoe burgers naar de toepassing van de toolbox kijken en of ze er bekend mee zijn”.
„Natuurinclusief bouwen wordt de standaard in de toekomst, maar het is niet de bedoeling dat de regels ongewenste bijeffecten hebben. Daarom hebben we een clausule opgenomen die stelt dat er soms van de uitvoering afgeweken mag worden. Ook willen we natuurinclusief bouwen combineren met andere richtlijnen, zoals de richtlijnen voor circulair en klimaat adaptief bouwen”, geeft Martens aan. „Dat zit echter nog in de beginfase en we willen daar niet op wachten. We zetten erop in om de initiatieven straks in elkaar te klikken.”
