De stedenbouwkundige Jeroen van Dijk werd tien jaar geleden slechtziend. Hij sloot zich aan bij de Oogvereniging en maakte voor de gemeente het Handboek Nijmegen Toegankelijk, wat zes jaar geleden werd vastgesteld door de gemeenteraad. Ook toen al werd er over de gevaarlijke oversteek bij het centraal station gesproken. „Bij de gemeentelijke plannen om het station te verbeteren en uit te breiden voor de verwachte toename van het aantal reizigers, is het Handboek niet gebruikt en de inspraak verloopt niet volgens de regels”, vertelt Van Dijk. In de Wet op de ruimtelijke ordening staat dat een plan maatschappelijk draagvlak moet hebben. Er moet een inspraakavond zijn met een verslag waaruit blijkt dat dat draagvlak er is. Verder zegt het VN-verdrag Handicap, dat Nederland in 2016 ondertekende, dat mensen met een handicap bij plannen die hen aangaan, betrokken moeten worden.
„Niets over ons zonder ons”, vindt de Oogvereniging, maar de gemeenteplannen voor station Nijmegen zijn tot stand gekomen in het stadhuis zonder dat ervaringsdeskundigen van de Oogvereniging erbij zijn betrokken. Ook belanghebbenden van het Zelfregiecentrum, omwonenden, Fietsersbond en Voetgangersbond werden niet gehoord.
College
Vanwege de verwachte toestroom van treinreizigers gaat station Nijmegen op de schop. Er komt een nieuw perron, een nieuw spoor en een nieuwe toegang tot het station aan de westzijde. Daarvoor is de goedkeuring van het ministerie nodig via een tracébesluit. Dit besluit is in augustus ter inzage gelegd op het stadhuis, zonder dat er inspraak was. Dit geldt ook voor het nieuwe bestemmingsplan. Normaal gesproken komt dit pas na vaststelling door de minister van het tracébesluit. Nu krijgt de gemeenteraad het bestemmingsplan al aangeboden voor een tracébesluit is vastgesteld. Terwijl er wel dertig zienswijzen – bezwaren of opmerkingen – ingediend zijn. De indieners kunnen tot aan de Raad van State gaan om gelijk te krijgen.
Mathieu Houben van de Oogvereniging: „Wij vragen steeds aan de gemeente om samen te kijken hoe we ervoor kunnen zorgen dat het plan ook voor mensen met een beperking goed is. Steevast krijgen we te horen dat dat nog komt. Dat het te vroeg of te laat is. Dat krijgen ook andere betrokkenen te horen.” Daarom organiseerde de Fietsersbond met bijdragen van onder meer de Oogvereniging en het Zelfregiecentrum op 21 januari een college over hun ervaringen met en wensen rond het huidige zeer onveilige en weinig toegankelijke stationsgebied. Om het gesprek aan te gaan met elkaar en de politiek. Burgerinitiatief Plan Route 44 toonde er zijn plan voor ontsluiting van het stationsgebied naar de binnenstad met een attractieve looproute en de Oogvereniging een totaalplan voor de verbinding tussen de west- en centrumzijde van het station met maximale toegankelijkheid. Houben is verontwaardigd: „We nodigden alle politieke partijen uit en ook wethouder Noël Vergunst. De laatste reageerde dat hij de argumenten kent. Omdat er 130 belanghebbenden zijn en hij het onjuist vond om naar de een wel te komen en niet naar de andere, kwam hij niet.”
Totaalplan
De gemeenteraad besprak 9 februari het bestemmingsplan voor de westelijke stationsingang, waar een nieuw entreegebouw, een overdekte fietsenstalling en een openbaar plein met onder andere verblijfruimte, groenvoorzieningen en taxivoorzieningen zijn ingepland. Alle partijen bleken de zorgen te delen van de zeven insprekers, waaronder de Oogvereniging, over toegankelijkheid en veiligheid. Enkele partijen vonden net als de Oogvereniging dat het beter is te wachten op het tracébesluit vooraleer over het bestemmingsplan te stemmen en dat er eerst een totaalplan voor het hele station moet komen. Wethouder Vergunst vond echter dat het tracébesluit geen problemen gaat opleveren. Hij stelde dat er een heel ingewikkelde planning is, zowel spoortechnisch als verkeerstechnisch, waardoor uitstel van het aannemen van het bestemmingsplan jaren vertraging betekent. Volgens hem is het bestemmingsplan aannemen op 9 maart enkel een planologische voorwaarde en blijft inspraak over hellingbanen, liften en andere aanpassingen tijdens het vervolgtraject mogelijk.
Fietsvallei
„Inspraak op het eind van het traject is de omgekeerde wereld. Je bezwaren in drie minuten aan de gemeenteraad kenbaar mogen maken, is het enige wat we tot nu toe mochten doen”, zegt Van Dijk. „Dat is geen inspraak.” Hij vindt dat er vooral eenrichtingverkeer is vanuit het gemeentehuis.
„We wilden praten met de betrokken ambtenaren die de plannen maakten, waarom ze bijvoorbeeld voor een verdiept fietspad kiezen, waarbij de problemen voor de voetgangers met het verkeer en bussen blijven. Maar alle betrokken ambtenaren, de technisch manager, de stedenbouwkundige en de landschapsontwerper zijn niet beschikbaar. Er komt een heel nieuw team. Misschien houdt de wethouder daarom de boot zo af en wil hij niet inhoudelijk praten.”
Toezegging
Houben: „Met meerdere organisaties met wie we het college organiseerden hebben we een petitie opgesteld en aan de gemeenteraad aangeboden, om in ieder geval de gevaarlijke situatie aan de voorkant van het station direct aan te pakken met een zebrapad en een verkeerslicht met rateltikkers. In heel korte tijd is die zeshonderd keer ondertekend.” Wethouder Jan Wijnia laat per e-mail weten dat de gemeente onderzoekt hoe ze de oversteek van de busbaan en fietsroute op korte termijn veiliger kan maken.”
Reactie wethouder Vergunst
Per e-mail laat wethouder Noël Vergunst weten hoe belanghebbenden kunnen inspreken: „Afgelopen november is de planexploitatie vastgesteld, dit betekent dat er financiën zijn en we door kunnen met onze plannen. Dit project loopt tot 2030. Wij willen graag dat iedereen de inbreng kan hebben die men wenst. Om dit goed te doen stellen we nu een omgevingsstrategie op. Die gebruiken we om in alle 26 deelprojecten van het project stationsgebied de participatie een plaats te geven. Wij willen iedereen vanuit dezelfde uitgangspunten de gelegenheid geven inbreng te leveren. Doel van de participatie is dat belanghebbenden op de juiste tijd en op de juiste plaats voor hun belang kunnen opkomen. Dit betekent per deelproject maatwerk en een eigen participatieplan. Dit geven we de komende maanden en jaren concreet vorm. Overigens vertellen we dit nu al tegen alle belanghebbenden. Met de inbreng van alle belanghebbenden in het project is het dan aan de gemeente de taak om afwegingen te maken tussen belangen en besluiten te nemen.”
Het station ligt nu hoog. Verlaag het stationsplein, maak de ingang van het station op dit niveau. Dat scheelt tien meter trappenlopen. In het lagere voetgangersgebied komen winkeltjes, horeca en dienstverlening aan een waaiervormig plein, waar de stationstoren domineert. Naast een perrontunnel die centrumzijde met de westzijde verbindt komt een aparte tunnel voor fietsers en voetgangers. Ervoor een verhoogd buseiland zoals in Utrecht, dat via lift, hellingbaan en trap bereikbaar is. Zo hoeven voetgangers geen gevaarlijke busbaan meer over te steken. Apart ervan de weg voor fietsers. Dit plan komt van de stedenbouwkundigen Jeroen van Dijk en Frits Kroese, en de landschapsontwerper Niek Heijboer. Samen hebben ze meer dan 80 jaar ervaring en maakten plannen voor 7 stationspleinen en spoorbanen. De Fietsersbond en het Zelfregiecentrum ondersteunen het plan.