De gemeente Nijmegen gaat samen met het culturele veld en betrokkenen in de stad aan de slag om een nieuwe cultuurvisie te maken, die naar verwachting in de zomer van 2019 klaar zal zijn, stond in de brief aan de gemeenteraad bij de presentatie van de Startnotitie Nieuwe Cultuurvisie Nijmegen in november 2018. Wordt de nieuwe cultuurnota inderdaad gemaakt samen met het culturele veld en betrokkenen? En wat zijn de ontwikkelingen rond het cultuurbeleid in Nijmegen?
Noël Vergunst is sinds mei 2018 wethouder van Kunst en Cultuur. Hij vertelt dat er in het afgelopen jaar in sneltreinvaart onderzoek is gedaan en een profiel is opgesteld door Cultuur Netwerk Arnhem (CNA) en Cultuur Netwerk Nijmegen (CNN), waarin 24 instellingen van alle kunstdomeinen zitting hebben, in samenspraak met de beide gemeenten en de provincie Gelderland. Deze mensen hebben er veel vrije tijd ingestoken.
Dit mondde uit in het Groeidocument 025, dat in oktober 2018 uitkwam. Uit het onderzoek blijkt dat de twee steden elkaar aanvullen op cultureel gebied: samen hebben ze alles in huis op het gebied van educatie, maken en presenteren van kunst en cultuur. Nijmegen blinkt vooral uit op het gebied van film en filmeducatie, popmuziek, literatuur en het presenteren van cultuur tijdens festivals, terwijl Arnhem een levendig productieklimaat heeft op het gebied van theater, dans, beeldende kunst en vormgeving, mode en klassieke muziek.
In het groeidocument worden tien proeftuinen beschreven. Voorbeelden zijn Poppunt Gelderland, Gelders filmfonds & commissioner en Smart Culture O25. Deze laatste proeftuin gaat over kennisuitwisseling, coaching en netwerkvorming. Noël Vergunst schrijft in het groeidocument: ‘Initiatieven van onderop zijn de kracht van 025’. En in de Startnotitie Nieuwe Cultuurvisie Nijmegen staat: „De nieuwe cultuurvisie maken we niet alleen maar samen met de stad. Het culturele veld en andere stakeholders, zoals ondernemers en onderwijsinstellingen, worden betrokken bij het opstellen van de staat van de cultuur.”
Besognes
Steven Trooster is oprichter, beheerder en redacteur van stichting Ugenda, die een Nijmeegse cultuuragenda beheert en uitgever is van journalistieke artikelen over cultuur in Nijmegen. Trooster schreef in mei 2018 een kritisch artikel over de cultuurvisie waarin hij zich afvroeg of alle cultuurmakers wel werden gehoord, aangezien de grote instellingen nalieten om kleinere partijen in hun keten te betrekken. Vergunst kent de kritiek: „Er moet nu gesproken worden met het brede culturele veld. Ik zie ook wel dat dat door de ketenintendanten zoals het Valkhof, door eigen besognes, is blijven liggen. Voor een brede evaluatie en onderzoek naar hoe samengewerkt wordt binnen ketens en hoe spelers daarin betrokken worden is het adviesbureau Blueyard ingeschakeld. Als het goed is wordt er door hen ook met Steven Trooster en allerlei andere groepen gesproken. Ook is er een onderzoek onder Nijmeegse burgers van het stadspanel gehouden over wat zij merkten van de culturele activiteiten en wat hun wensen zijn. Ikzelf ga veel op werkbezoek bij culturele instellingen, zeker ook de kleinere als bijvoorbeeld Extrapool of Expoplu. Dat doe ik met veel plezier.”
Onvrede
Steven Trooster geeft desgevraagd aan dat hij met Blueyard heeft gesproken en dat ze inderdaad bezig zijn met rondetafelgesprekken met allerlei groepen: „Hun onderzoek loopt nog, maar mijn indruk is dat eruit gaat komen dat de ketenconstructie aangevoerd door de grote podia niet werkte en dat de kleinere spelers niet gezien en gehoord werden. Daarnaast is er veel kritiek op het subsidiebeleid, waar alleen in oktober een grote pot geld verdeeld wordt. Daardoor zijn kleinere initiatieven die bijvoorbeeld in het voorjaar hun activiteiten willen plannen altijd te vroeg of te laat wanneer ze subsidie willen aanvragen.” Trooster vindt het nog steeds van belang dat er bij het cultuurbeleid een onafhankelijke partij betrokken wordt en ziet hier een taak voor zijn Stichting Ugenda die samen met de Houtwerf en de Nieuwe Gang in Beuningen het initiatief tot de oprichting van een breed cultureel platform nam: “Uit onvrede over het oude cultuurbeleid onderzoeken we de mogelijkheid van een breed cultureel platform waar alle cultuurmakers zich kunnen presenteren en met elkaar in contact kunnen komen. Er zijn al veel platforms voor de verschillende takken: voor muziek, literaire activiteiten, beeldende kunstenaars en een voor podiumkunst is in oprichting. Bij het brede platform kunnen die platforms samenwerken. Het initiatief wordt al door meerdere partijen ondersteund. Het kan een belangrijke partner voor de gemeente worden. We willen graag samen met wethouder Vergunst en de gemeente werken aan de beste situatie voor kunst en cultuur in stad en regio.”
Situatie rond Kunst en Cultuur in Nijmegen
De huidige cultuurnota is opgesteld door oud-wethouder Henk Beerten, die cultuur onderverdeelde in zes ketens met verantwoordelijke ketenintendanten: poppodium Doornroosje voor muziek, museum Het Valkhof voor beeldende kunst, Openbare Bibliotheek Gelderland Zuid voor literatuur, Stadsschouwburg Nijmegen en Concertgebouw De Vereeniging voor theater en dans, filmhuis en cultureel podium LUX voor film en media, en kunstcentrum De Lindenberg voor educatie en amateurkunst. Zij moesten de andere organisaties in het veld bij elkaar brengen. Kunst en cultuur worden voor het grootste deel gefinancierd door de gemeenten. Het Rijk financiert voornamelijk de grote gezelschappen. De nationale Raad voor Cultuur heeft aangegeven dat de gemeenten meer regionaal moeten samenwerken. Daarvoor zijn vijftien regio’s aangewezen. De minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen nodigde de regio’s uit om voor 1 november 2018 een Cultuurprofiel op te stellen. De grote instellingen zijn gaan samenwerken in Cultuur Netwerk Nijmegen, de CNN, en hebben samen met Cultuur Netwerk Arnhem, de CNA, Cultuurprofiel 025 opgesteld. Met Prinsjesdag werd in de begroting van het ministerie een bedrag van twee miljoen euro opgenomen voor het meefinancieren van proeftuinen: samenwerkingen in de regio’s op cultuurgebied die van landelijke betekenis zijn en gedeeld kunnen worden met andere regio’s. In de regio Arnhem-Nijmegen trokken de beide gemeenten en de provincie Gelderland in hun begroting er ieder 50.000 euro per jaar voor uit, waardoor er in ieder geval 150.000 euro te verdelen is voor de proeftuinen in de regio.
auteur: Mariët Mensink