Maandelijks kan er worden gedanst in café The Shuffle op livefolkmuziek. Jeroen van Zuylen bracht samen met vrienden de folk als balfolk terug in Nijmegen in 2007. “Bij balfolk komen plezier en drang naar vrijheid bij elkaar.”
“In Nijmegen is een levendige balfolkgemeenschap, die vanaf 2017 maandelijks in café The Shuffle danst op folkmuziek. Er spelen bandjes zoals Hot Griselda, Ball Noir en Naragonia. De bands komen uit Nederland en België”, vertelt folkliefhebber Jeroen van Zuylen.
Folk, de volksmuziek met inhoud, bloeide in Nederland in de jaren zestig. De folkcultuur wortelde onder meer in jeugd- en natuurbewegingen zoals de Nederlandse Jeugdbond voor Natuurstudie. De teksten gingen over de natuur, vrijheid, eenvoud en de tradities van het platteland. Folk beleefde zijn hoogtepunt in de jaren zeventig.
Kiekemus
Nijmegen had een bloeiende folkcultuur. In café de Mus werden eind jaren zeventig, begin jaren tachtig vrolijke folkavonden georganiseerd, Kiekemus geheten. Maar folk was halverwege de jaren tachtig, op sterven na dood, onder andere door de opkomst van punk en new wave.
Tot de balfolk opkwam rond 2003: dansen op livefolkmuziek. Ook de jeugd ontdekte de folk, bands schoten als paddenstoelen uit de grond. En balfolk wordt nog steeds populairder.
Van Zuylen organiseerde in 2007 het eerste folkbal in Nijmegen in Trianon, samen met Dorine Boudewijn en Wen Versteeg. Menno Wester sloot algauw aan. “We organiseerden bals op verschillende locaties tot we bij café The Shuffle terechtkwamen. Legendarisch waren de bals die we organiseerden op de zolder van het Vlaams Arsenaal. We haalden bands van dichtbij en verder weg, voornamelijk uit België en Frankrijk. Menno en Dorine organiseren de bals nog steeds. Ik deed mee tot 2016.”
Strijdliederen
“Balfolk heeft iets van een tegencultuur, met een hippieachtige, vrolijke sfeer. Folk is niet meer zo politiek als vroeger. Toen werden tijdens vredesdemonstraties, demonstraties tegen kernenergie en de Piersonstrijd strijdliederen gezongen van folkbands zoals de RK Veulpoepers BV, Jakkes en het Nijmeegs actieorkest Kladderadatsch, dat laatst zijn vijftigjarig bestaan vierde.
In de wereld van balfolk spreekt vooral de drang naar vrijheid en kunnen zijn wie je bent. Er is ook oog voor maatschappelijke problemen: bij het samen eten halverwege een bal wordt nog vrijwel uitsluitend vega en vegan eten geserveerd en er zijn veel jongeren die met gender bezig zijn.”
Genegenheid
Folkmuziek is geworteld in Europese traditionele muziek. De dansen zijn veelal Frans, maar je hebt ook de Zweedse polska of de mazurka uit Polen.
Er zijn kringdansen, koppeldansen en Bretonse reidansen. Aan het begin van een balfolkavond worden eerst de dansen uitgelegd en voorgedaan. Met sommige kun je meteen meedoen, andere moet je wat vaker oefenen. Er zijn dansen, zoals de plinn, die veel van je uithoudingsvermogen vragen.
Ook de luisterfolk krijgt aandacht in Nijmegen. In Genegenheid onder de hemel, in de kelder van de Commanderie van Sint Jan, hielden troubadours Ben Dirks en Helma Mollenkamp van 2012 tot 2019 de folk levend met wekelijkse akoestische sessies. “Het was elke week volle bak. Violist Jos Koning trad er bijvoorbeeld vaak op; hij is een Nijmeegse folkmuzikant van het eerste uur. Zijn band Twee Violen en een Bas is een van de oudste folkbands van Nederland.”
Pinkpop
Van Zuylen schreef enkele jaren recensies en artikelen voor het landelijk folkblad New Folk Sounds en is fervent bezoeker van folkfestivals. Er zijn vooral festivals in België en Frankrijk, zoals het Boombal Festival bij Gent, maar de balfolk verspreidt zich over Europa. Er zijn nu bijvoorbeeld ook festivals in Polen en Portugal.
Zijn passie voor liveconcerten en folkmuziek begon met Pinkpop in de jaren zeventig. Hij woonde in Geleen, met Pinkpop om de hoek. “Ik werd groot fan van folkmuziek van Alan Stivell, Fairport Convention, Rum en Fungus.”
“Muziek verbindt en brengt vrede”, sluit Van Zuylen af. “Via de balfolk zijn zó veel vriendschappen en liefdes ontstaan. Het is een kleine, maar open community met telkens weer nieuwe aanwas.”
Import-Nijmegenaar
De Nijmeegs-Brabantse formatie Volluk, met Mart Heijmans en accordeonist Mark Söhngen als vaste bezetting, schreef het Nijmeegse volkslied voor de niet-Nijmegenaren. Hierin wordt het gevoel verwoord van de import-Nijmegenaar die er na zijn studententijd is blijven hangen. ‘Ik ben niet van hier, ben hier niet geboren. Maar ik woon hier al jaren en hier staat m’n huis. (…) Hier wonen m’n vrienden, hier voel ik me thuis’. Een lied dat ook Van Zuylen op het lijf is geschreven.