Literair Wintertuinfestival: feest van diversiteit

Het Wintertuinfestival in Doornroosje bewees dat literatuur niet saai hoeft te zijn en dompelde de vele bezoekers onder in gedichten, onderzoeken, gesprekken, dans, muziek, film, radio en meer. Er was aandacht voor de actualiteit en er waren algemene bespiegelingen. De dag was vooral één groot feest.

Het Wintertuinfestival trok een heel divers publiek. Oud en jong van allerlei huidskleuren, culturele achtergrond en gender genoot zij aan zij van het literaire programma. Het publiek luisterde naar woorden van schrijvers, dichters, theatermakers, performers en anderen die gebruikmaken van taal, waaronder ook gebarentaal.

Er waren meer dan vijftig personen die optraden. Een derde van de optredens werd verzorgd door makers met een (deels) niet-Nederlandse culturele achtergrond, onder andere Ghanees, Duits, Roemeens en Oekraïens. Inwoners van Curaçao waren met vijf vrouwen goed vertegenwoordigd. Niet zo gek, aangezien Wintertuin Curaçao onderdeel van het festival was. Nathania Engelhardt voerde het Papiaments als pratende persoon op. Ze vertelde dat er veel talen verdwenen zijn dankzij kolonisatie, maar dat het Papiaments nog steeds een levende taal is. De gedichten en liederen van de vijf vrouwen  waren merendeels in het Papiaments. De Nederlandse vertaling werd geprojecteerd op een vernuftige achtergrond: grote kartonnen dozen die bij de verschillende optredens anders gerangschikt werden, met andere projecties. Met de mooie zang van Mara Leti was dit een van de feestjes. Maar er was veel meer feestelijks. De tiende stadsdichter werd bekendgemaakt: Simon Mamahit bleek de gelukkige. Hij maakte meteen indruk met een lang gedicht over Nijmegen en zal als stadsdichter zijn achtergrond in hiphop, rap en spoken word gaan verbinden met zijn poëzie.

Terreinwagen

De teksten van Mira Feticu en Jasper Albinus brachten de handen op elkaar. De dove gebarentaallerares Ilse Jobse liet het publiek met de handen in de lucht wapperen als applaus. Jobse liet haar liederen zingen door een horende en deed zelf de bijbehorende gebaren.

Ook het actuele wereldgebeuren kwam aan bod. Rita Richardson, Wintertuins artist in residence uit Ghana, vertelde over haar werk als dichter en theatermaker. Ze gebruikt haar kunst als middel tot verandering. Ze kaart klimaatverandering en misbruik van de natuur aan. Dat doet ze in samenwerking met een gemeenschap die te maken heeft met de gevolgen daarvan, vertelde ze tijdens een interview door Frank Tazelaar, directeur van Wintertuin.

Schrijvers Lisa Weeda, Tommy Wieringa  en Annemarie Haverkamp spraken over oorlog en taal. Weeda is gedeeltelijk Oekraïens en haar boeken gaan over de situatie daar, vroeger en nu: „Er is zó veel te vertellen, maar ik doe het zonder vingertje te heffen, dat werkt niet.” Wieringa’s nieuwste boek, dat naar hij verwacht in augustus of september uitkomt, gaat over zijn drie reizen naar Oekraïne, in 2006 en 2008 en in oorlogstijd. „Het gaat niet alleen over Oekraïne, maar ook over hoe slordig wij met onze vrijheid omgaan.” Wieringa heeft zijn woede om de invasie omgezet in actie. Met Stichting Protect Ukraine haalt hij geld op voor terreinwagens, medische apparatuur en spullen die soldaten nodig hebben. Bij het signeren verwees hij naar de meegebrachte donatiepot.

Manipulatie

En dan waren er vele bespiegelingen die het publiek mee naar huis kon nemen. Pim Lammers, kinderboekenschrijver: „De wereld is moeilijk. Boeken zijn een venster naar de wereld, maar kunnen ook een spiegel zijn voor jezelf. Ik wil dat kinderen zich thuis voelen in mijn boeken, zichzelf erin terug kunnen vinden.”

Bij het gesprek met de schrijfsters Mira Feticu en Maxine Palit de Jongh over de koloniale invloeden in de taal zegt gespreksleider Jasper Albinus: „Er zijn hele culturen uitgewist. We moeten ruimte maken om pijn en ervaringen te verwerken.”

Feticu komt oorspronkelijk uit Roemenië en zegt daarover: „Ik merk dat andere geluiden, mijn geluid, weggehouden worden uit verslagen. Ik verhef mijn stem als ik in de minderheid ben, ik ga niet aan de kant als ze over me heen willen lopen. Er is een actieve houding nodig tegen onderdrukkende structuren.”

Palit de Jongh: „We moeten krachten bundelen. Ouderen en jongeren kunnen van elkaar leren.”

Schrijvers Maxim Februari en Aya Sabi praatten over de rol van fictie en de werelden die Aldous Huxley en George Orwell schiepen. De een a brave new world waar ieder voortdurend op zoek is naar plezier, de ander een totalitaire staat die diep binnendringt in ieders privéleven. Beide werelden zijn terug te vinden in de huidige samenlevingen.

Februari waarschuwt voor de onbetrouwbaarheid van de fictieschrijver, de manipulatie van de lezers. Sabi: „Schrijvers vergroten uit wat ze zien. Ook politici schrijven fictie en manipuleren.”

Na half tien overheersten de jongeren. Ze dansten uitgelaten op muziek van de Job & Fred Band met hun bijzondere teksten en met dj’s Schmerig & HizzL was het nog lang feest. Volgend jaar weer.

Wintertuin

Wintertuin is een literatuurorganisatie die jaarlijks meer dan vijftig evenementen organiseert. Dat kunnen festivals, schrijversopleidingen of symposia zijn, maar ook verschillende workshops, waaronder workshops specifiek voor azc’ers en ouderen. Wintertuin focust op verhalen die leven in de gemeenschappen om ons heen en begeleidt en ondersteunt literaire makers. De nadruk ligt op samenwerking en vernieuwing. Wintertuin creëert een netwerk van makers, lezers, vertalers en professionals, over de landsgrenzen en talen heen met elf Europese partners en heeft een zusterstichting op Curaçao.