Het bombardement op Nijmegen is een vergeten bombardement. Dat vindt schrijfster Mirjam Gielen (1960). Zij brengt deze gebeurtenis tot leven in de historische roman Grondvuur. Gielen is kinderboekenschrijfster en schreef niet eerder een oorlogsroman. Maar de oorlog speelt wel een rol in haar leven. Haar familie maakte de Tweede Wereldoorlog van dichtbij mee. In dit boek gebruikt de schrijfster gedeeltes uit verhalen die ze als kind hoorde. Over haar oom die in concentratiekamp Neuengamme omkwam en over haar Joodse tante die moest onderduiken. Het verhaal en de personages zijn fictief, maar wel gebaseerd op echte gebeurtenissen.
Het boek bestaat uit drie tijdslijnen. Die maken het boek origineel maar ook ingewikkeld. Het heden gaat over Julia, die een doos vindt met oude brieven van haar oma. In de tweede verhaallijn staat haar moeder Eva in de jaren tachtig centraal en de derde betreft haar oma Ans, die brieven schreef tijdens en vlak na de Tweede Wereldoorlog aan haar toen al overleden zus Corrie. Julia ontdekt in de brieven een oud familiegeheim en gaat op onderzoek uit. De lezer komt samen met Julia achter het geheim van haar familie. Gielen kiest voor drie verhaallijnen, maar daardoor ben je als lezer aan het puzzelen. Welke personages horen ook alweer waar thuis? In een film werkt dit doordat beelden het script ondersteunen, maar in een boek niet. Het boek leest daardoor lastig en dat is jammer.
De roman laat zien welke littekens het bombardement van Nijmegen achterlaat bij gezinnen in Nijmegen, maar het gaat vooral over de schaamte voor en woede gericht op opa’s, vaders en neven, die ‘fout’ waren en de manier waarop families zich door allerlei bochten wringen om dit verborgen te houden voor hun nakomelingen. Vast herkenbaar voor velen. Af en toe lukt het om je als lezer te verplaatsen in de trauma’s. Een voorbeeld dat illustratief is voor de stress die jaren later nog voelbaar is, is het vuurwerkincident. Zoon Leon heeft voor Sinterklaas als surprise een raket voor vader Ferd in elkaar gezet. Een hels vuurwerk breekt los, met alle gevolgen van dien. Een vader die verstijfd van angst blijft staan en een moeder die verwijtende woorden naar zoon Leon smijt. Weg gezellige avond. Toch vraag je je af, zou dit ook de reactie zijn geweest van iemand die dit in werkelijkheid heeft meegemaakt? Kloppen de details? Het is een beetje gissen en dat wil je niet als lezer. Je wilt begrijpen hoe het echt moet zijn geweest. Hoewel het tegen de realiteit aan zit, een fictieve brief uit 1944 van een vrouw aan haar zus is niet hetzelfde als een authentieke brief uit die tijd. De fictieve karakters komen niet echt tot leven. Dat maakt Grondvuur voor deze liefhebber van oorlogsverhalen tot een lichte teleurstelling.
Mirjam Gielen, Grondvuur, uitgeverij Blossom Books, ISBN 9789463491365
auteur: Maarten Beekman