De krapte op de arbeidsmarkt heeft er nog niet toe geleid dat iedereen makkelijk aan een baan komt. Zeker als je een beetje afwijkt van de norm oftewel de profieleisen. Het lijkt erop dat personeelsdiensten nog steeds vooral kijken of het profiel van sollicitanten helemaal klopt voordat je als sollicitant überhaupt een stap verder komt in de richting van de werkgever. Als werkzoekende moet je concurreren met andere werkzoekenden uit het hele land en er zijn vaak interne kandidaten die voorgaan. Ouderen boven de 55 komen in Nijmegen vaak in een hokje terecht en krijgen van zowel professionals als mensen op straat het advies: ga maar vrijwilligerswerk doen. Als je je daarop stort, kun je ervaren dat zelfs met tien vrijwilligersbanen een betaalde baan niet in het vooruitzicht gloort.
De mensen die vrijwilligersbanen vergeven hebben zelf wel een of meerdere betaalde banen en grossieren in het aanbieden van vrijwilligersbanen aan werkzoekenden zonder te vragen of je zo wel financieel rond kunt komen. Dit terwijl de kosten van levensonderhoud juist stijgen. Zo was er een gepensioneerde tandarts die vrijwilligerswerk coördineerde. Hij opperde als beleid: de vrijwilligers krijgen niks. Mijn suggestie dat sommige vrijwilligers misschien toch weleens iets willen ontvangen, vond hij cynisch.
Opvallend is dat tijdens de kredietcrisis werkgevers in diverse sectoren de salarissen van uitvoerenden bevroren of zelfs verlaagden. Nu is de crisis voorbij en lijkt het erop dat de werkgevers het prima vinden om de lonen niet te verhogen. Daar komt bovenop dat in sommige sectoren het aantal uren dat er gewerkt kan worden en de hoeveelheid werk steeds meer kunnen variëren. Je krijgt het gevoel dat er op uitvoerend niveau de meeste onzekerheden en moeilijkheden ingeslopen zijn. Er is een tweedeling ontstaan tussen goede banen en steeds meer rommelige assistentbanen met weinig uren, vaak op onmogelijke tijden en met een uitgebreide lijst van functie-eisen. Een ander probleem is dat grote aanbieders, bijvoorbeeld in de zorg of in het onderwijs, met allerlei professionele diensten in huis een voordeel hebben bij het binnenhalen van grote aanbestedingsopdrachten. De opdrachten die binnengehaald worden, rekenen zij helemaal door. Om als goedkoopste uit de bus te komen, zijn de winstmarges klein en moet alles zo goedkoop mogelijk. Mensen die uiteindelijk het werk moeten uitvoeren, zijn daardoor een sluitpost, met vaak slechte arbeidsvoorwaarden of het werk wordt uitgevoerd door mensen met een participatiebaan.
Een oplossing is om eerlijk delen, het vergroten van geluk en goed zijn voor natuur en medemens standaard in het businessplan op te nemen. Dat levert veel meer voldoening op dan kijken of het op financieel vlak winstgevend is. Uit antropologisch onderzoek van de Universiteit van Utrecht naar diversiteit op de werkvloer blijkt dat het nadeel van het beoordelen van mensen op profielen is dat je steeds de mensen binnenhaalt die op elkaar lijken en daardoor als organisatie geen afspiegeling bent van de maatschappij. Daarmee laat je morele en commerciële waarden links liggen. Immers, mensen met een andere achtergrond weten vaak ook andere doelgroepen te bereiken. De onderzoekers opperen dat er meer naar talenten, ontwikkelingspotentieel en motivatie van mensen gekeken moet worden dan alleen naar profielen waarbij het hele curriculum gevuld moet zijn en alles moet kloppen. Doorgeschoten perfectie ten top! Personeelsfunctionarissen lijken net als sommige andere beroepsgroepen tot een eigen macht uitgegroeid te zijn met hun eigen regels en geboden. Voeling met de dagelijkse gang op de werkvloer ontbreekt. Personeelsdiensten streven naar perfecte kandidaten. Ze stellen steeds hogere profieleisen op, waar op voorhand niemand aan kan voldoen. Maar is het niet de kunst om mensen met hun tekorten op te nemen in het arbeidsproces en te accepteren dat niet altijd alles perfect loopt. Gaat het er in het werk niet om dat werknemers zich in het arbeidsproces storten en door goede samenwerking wenselijke resultaten bereiken? Personeelsdiensten moeten onderkennen dat onbewuste vooroordelen een grote rol spelen in het selectieproces. Ze doen er goed aan zich meer te verdiepen in hoe inclusie en exclusie op de arbeidsmarkt werken. Een diverse arbeidsmarkt geeft kansen aan iedereen.
Auteur: Bas de Beer