Bioloog Cyril Liebrand laat zien hoe je een duurzame tuin kunt realiseren. [foto Jan Lintsen].
In 27 jaar is de hoeveelheid insecten met meer dan 75 procent afgenomen, blijkt uit recent onderzoek. Ook is ongeveer een derde van alle bodems in de wereld matig tot sterk aangetast door erosie, uitputting, verzuring, verzilting, verdichting en chemische vervuiling. In Nederland is de achteruitgang van het aantal plantensoorten en dieren zelfs meer dan 80 procent. De tijd dringt om er wereldwijd mee aan de slag te gaan. Ook dichtbij, in de stad, in je tuin of op het balkon kunnen we de natuur een handje helpen.

Cyril Liebrand (63, bioloog, als vrijwilliger IVN bezig met duurzaam tuinieren) kijkt naar zijn prachtige ecologische tuin en ziet een dikke duif op het voederbakje. Kikkers, egels, vlinders, bijen en allerlei andere insecten: ze zijn er allemaal. In ongeveer tien jaar heeft hij stap voor stap, deze rijkgevulde tuin opgebouwd met gifvrij groen. Ook Heleen de Man (42, tuin- en landschapsontwerpster) heeft ervaring met het inrichten van duurzame tuinen. Belangrijke redenen om vergroening in de tuin en omgeving te stimuleren zijn hittestress tegengaan, biodiversiteit bevorderen en wateroverlast verminderen. „Het toevoegen van groen in de tuin is voor iedereen goed en heilzaam, niet alleen voor mensen maar ook voor dieren”, vertelt De Man.

Gif
In veel grote kwekerijen worden planten gekweekt met bestrijdingsmiddelen. Rozen zitten vaak onder de luizen. Wanneer je daar niets mee doet eten mezen en lieveheersbeestjes de luizen op. Gebruik je een insecticide, dan overleven de lieveheersbeestjes dit niet en komen de luizen weer terug.

„Bij bloemen zit het gif in het stuifmeel, insecten komen op die bloemen af en gaan dood. Daarom is het beter om te beginnen met eenvoudige, algemeen sterke soorten inheemse planten, planten die hier van nature groeien”, vertelt Liebrand. In tuincentra kun je vragen naar gifvrije planten. Ook kun je overwegen om planten te kopen bij een kwekerij die op een natuurlijke manier inheemse planten kweekt.

De vier V’s
Wanneer je je omgeving groener wilt maken zijn voor alle levende wezens de vier V’s van belang: Voedsel, Voortplanting, Veiligheid en Variatie. Voedsel betekent dat er voor veel insectensoorten bloeiende planten aanwezig moeten zijn die de insecten voorzien van nectar en stuifmeel. Een vijver, een speciekuip gevuld met water en waterplantjes, een vogeldrinkschaal: veel dieren gebruiken water voor de voortplanting. Liebrand: „Wanneer je grote planten, zoals een waterlelie weglaat en werkt met fijne waterplanten, zie je salamanders, kikkers en padden vanzelf komen. Als je helder water hebt, barst het van de libellen.” Ook nestkasten verdienen een plek in de duurzame tuin. Veiligheid betekent schuilplekken, voor korte of langere tijd.

Maak de tuin in het najaar niet te netjes. Besef dat in de randen van je tuin allerlei eieren en cocons hangen. Er overwinteren vlinders. Zorg dat je plekken in de tuin hebt waar die beesten kunnen schuilen, ook in en tegen de winter. Wanneer je dat doet, zul je zien dat je al vroeg in het voorjaar vlinders hebt”, zegt Liebrand. Ten slotte is variatie van belang. In de zin van droog-nat, zon-schaduw, voedselarm-voedselrijk, hoog-laag. Plant een haag, een boom, struik of klimplant. Laat paddenstoelen toe, maak een composthoop, maak je gazon waardevol met bloemen, mos, (on)kruid en beestjes, maak een blotevoetenpad. Het kan allemaal.

„Natuurtuinen kun je van dichtbij laag houden. Mix inheemse planten, cultuurplanten met bloeiende dingen ertussen. Hoe verder je naar achter gaat hoe ruiger je het laat en hoe meer je er inheemse soorten kunt aantreffen. Als je een goede verhouding hebt tussen planten, en planten kiest die bij de grond passen en niet andersom heb je er weinig onderhoud aan.”

Klein budget
Ook met goedkope middelen kun je een duurzame tuin creëren. De Man: „Kijk wat er in je tuin ligt. Je kunt tegels eruit halen en hergebruiken voor stapelmuren of een ecoruïne maken. Op Marktplaats kun je veel gratis vinden. Verder denk ik dat we van het ‘netheidsyndroom’ af moeten. Ik zie dat mensen ieder onkruidje trekken dat er staat. Dat hoeft niet. Zie wat er gebeurt in je tuin. Er zitten bloemzaden in de grond verstopt, geef die een kans. De boodschap is: doe zo min mogelijk. Daarmee krijg je de tuin een stuk groener. Tuinieren is regisseren. Bedenk welke planten je wilt behouden en ontdek welke opkomen. Trek alleen het groen eruit dat ander groen in de verdrukking brengt.”

Campagnes
In Nijmegen bestaan er allerlei initiatieven die jou op weg kunnen helpen om je leefomgeving groener te maken. De campagne Operatie Steenbreek Nijmegen voert actie onder het motto ‘Stenen eruit, Groen erin!’ Op haar website staat een lijst met groene kwekers. Je kunt gebruikmaken van groene subsidies voor een geveltuin, groen dak, het afkoppelen van de regenpijp. Of een idee bedenken voor de buurt en dat indienen bij MijnWijkplan. Ook het IVN leidt op dit moment een campagne: ‘Laat duizenden gifvrije bloemen groeien’. Ten slotte is er, om wateroverlast te voorkomen die door hoosbuien ontstaat, een initiatief om regenpijpen af te koppelen van het riool. In het najaar organiseert De Bastei ‘Samen regen­pijpen afkoppelen’.

„Het wordt tijd voor handen uit de mouwen. Eenieder kan een keuze maken om vandaag te zorgen voor de dag van morgen en een steentje bijdragen aan het verbeteren van de biodiversiteit. Groen is altijd beter dan grijs, probeer zo veel mogelijk op de ecologische toer te gaan”, aldus Liebrand.

Naslagwerk en websites omtrent duurzame tuinen
Boek: Planten van hier Henny Ketelaar e.a.
www.plantenvanhier.nl
www.bloeit.nl
www.cruydthoeck.nl
www.devlinderstichting.nl
www.steenbreek.nl
www.pijpenkappuh.nl
www.lentekracht.com
www.debastei.nl
www.ivn.nl
www.eurecoadvies.nl
www.devergroenerij.nl


U kunt reageren op dit artikel via een e-mail naar redactie@denijmeegsestadskrant.nl