Emissievrije zones, elektrische schepen en voedselbossen; een klimaatbestendige samenleving vraagt om een grote omslag in ons doen en laten. Soms loopt Nijmegen daarbij voor de muziek uit en staat de landelijke overheid op de rem. Daar weet Ronald Aalders van Milieu Centrum De Broeikas alles van. Op pagina 8 staat een interview met hem. Deze pagina’s laten enkele Nijmeegse initiatieven zien die bijdragen aan een betere wereld. Een kleine rondgang langs stadsparken, elektrisch vervoer en de bijzondere eigenschappen van een klein moerasplantje, de helofyt.
De auto’s en busjes van de gemeente Nijmegen rijden al een tiental jaren op in de omgeving verkregen groen gas. De gemeente wil nu meerdere zero-emissiezones invoeren. Leveranciers mogen winkels in deze zones alleen nog bevoorraden als hun voertuigen geen schadelijke stoffen meer uitstoten. Het gaat om het centrum van Nijmegen tussen de singels en de Waal, in Hof van Holland in Nijmegen-Noord en mogelijk op de campus Heijendaal. Oude brommers en scooters die het giftige benzeen uitstoten worden ook in delen van de stad verboden. Volgens nieuwe wetgeving mogen zulke zones echter pas vanaf 2025. De gemeente gaat met de logistieke ondernemers op de industrieterreinen Bijsterhuizen en TPN West afspraken maken over het schoner maken van het wagenpark. Als dat niet lukt voert de gemeente per 2025 ook een milieuzone in rondom de industrieterreinen. Nijmegen wil schone voertuigen, zoals elek-trische bestelbusjes, snor- en bromfietsen subsidiëren, en duurzaam vervoer makkelijker maken, zoals het plaatsen van oplaadpunten voor elektrische voertuigen. De gemeente pleit voor de inkoop van duurzaam openbaar vervoer.
Vervuilende schepen mogen de haven nog maar beperkt in. Schepen die in de haven liggen, kunnen gebruikmaken van walstroom. Ze hoeven hun dieselmotor dus niet te laten draaien voor de benodigde elektriciteit. Nijmegen werkt daarnaast samen met energiebedrijf ENGIE en haventransportbedrijf BCTN aan een Energy Transshipment, een accustation voor elektrische schepen, in de Nijmeegse haven. Zo’n accustation kun je vergelijken met de stopplaatsen van koetsen vroeger, waar de paarden werden verwisseld. De elektrische schepen varen met een container vol accu’s. Bij de accustations worden de lege accu’s vervangen door volle accu’s. Er zijn in Nederland meerdere van dit soort stations nodig, voordat schepen elektrisch kunnen varen. In juni leverde Barkmeijer Shipyards een serie van drie hybride laagwaterduwboten af aan Chemgas Shipping. Deze boten zijn zuinig in gebruik en kunnen makkelijk overstappen op uitstootvrije energiebronnen, zoals accu’s, en dan geheel elektrisch varen. Een ervan vaart tussen Nijmegen en Rotterdam.
Nijmegen heeft in en om de stad prachtige parken, denk aan Stadspark Staddijk, Berendonck, Goffert en Kronenburgerpark, maar zeker ook aan Hortus Nijmegen, Natuurtuin de Goffert en De Groene Schakel in Grootstal. We zijn gezegend met de meest diverse landschappen in de buurt, van de heuvels en bossen in Beek en Berg en Dal, het polder- en kwelderlandschap van de Ooij en de uiterwaarden, tot de vennen en bossen van de Hatertse vennen. En dan hebben we ook nog het Bloemendal. Dit ecologisch waardevolste natuurgebied van Nijmegen ligt verborgen in Stadspark Staddijk, vlak langs de A73. In dit stukje blauwgrasland staan ruim 150 plantensoorten, waarvan er tien op de Rode Lijst staan. Er groeien onder meer blauwe knoop, het vleesetende vetblad en de kievitsbloem. Bloemendal dankt zijn ecologische rijkdom aan basenrijk grondwater als gevolg van kwel en de afwisseling van droge en natte delen.
Milieubewuste woongroepen als Iewan – Strowijk Nijmegen en De Stadsnomaden lopen voorop in het gebruiken van helofytenfilters. Helofyten zijn overblijvende moerasplanten zoals kalmoes, grote lisdodde en gele lis. Een helofytenfilter zuivert met behulp van deze moerasplanten afvalwater tot een kwaliteit die onschadelijk is voor het milieu. De planten zorgen voor een goed leefklimaat voor bacteriën die het zuiverende werk doen. Het zuiveringsrendement van helofytenfilters is hoog terwijl het energiegebruik laag is. Het met een helofytenfilter gezuiverde water is niet geschikt als drinkwater, daarvoor is een extra stap in de zuivering nodig. Dat is alleen aantrekkelijk in landen waar water schaars is en drinkwater duur.
In en om Nijmegen schieten de voedselbossen de grond uit. Voedselbossen combineren landbouw met natuur doordat ze werken met meerjarige gewassen, maar ook ruimte laten voor de natuur. In plaats van jaarlijks ploegen, zaaien en oogsten, plant je in een of twee winters alles aan en hoef je daarna alleen nog te oogsten. Een voedselbos is opgebouwd uit meerdere lagen die zorgen dat het zonlicht optimaal wordt benut. Onkruiden worden beschouwd als vrijwilligers omdat ze de jonge aanplant beschutting bieden en zorgen voor een vruchtbare bodem. Na vijf jaar heb je de eerste oogst, maar vooraleer het bos tot volle wasdom is gekomen, ben je wel dertig jaar verder. Voor leken doet een beginnend voedselbos daardoor vaak wat verwaarloosd aan. In 2009 begon Wouter van Eck bij Groesbeek De Horst als eerste met voedselbos Ketelbroek. In 2013 volgde voedselpark Beek. Het eerste Nijmeegse voedselbos is in de winter van 2016–2017 aangelegd, voedselbos Novio in Park West. Dit is publiekelijk toegankelijk. In 2018 volgde bij kinderdorp Neerbosch een voedselbos op het terrein van Eet Meerbosch, dat niet vrij toegankelijk is. Net buiten de gemeentegrenzen zijn nog voedselbossen in ontwikkeling op landgoed Grootstal, bij het landgoed Elshof en in Weurt.